W dniu 20 września 2019 r. w Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii WGGiOŚ AGH w Miękini odbyło się seminarium końcowe połączone z warsztatami szkoleniowymi projektu GeoPLASMA-CE pn. „Opracowanie zasad planowania, strategii wykorzystania oraz metod oceny i wykonywania map potencjału płytkiej geotermii w Europie Środkowej” (ang. Shallow Geothermal Energy Planning, Assessment and Mapping Strategies in Central Europe).
Data: 20 września 2019 r.
Miejsce: Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii WGGiOŚ AGH w Miękini
Uczestnicy szkolenia
W spotkaniu zorganizowanym przez AGH udział wzięli przedstawiciele Urzędu Miasta Krakowa, Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie, przedstawiciele Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), Miejskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej w Krakowie (MPEC S.A.) oraz osoby prywatne.
Cel spotkania
Celem seminarium było przedstawienie wyników projektu GeoPLASMA-CE oraz możliwości ich wykorzystania w zakresie wsparciu rozwoju płytkiej geotermii przy pomocy pomp ciepła do ogrzewania i/lub chłodzenia budynków mieszkalnych oraz innych, w tym wielkokubaturowych obiektów w Krakowie.
Przebieg seminarium
Spotkanie otworzył p. Marek Hajto – koordynator projektu w AGH, który uroczyście przywitał zaproszonych gości oraz przedstawił ogólne tło projektu oraz ideę spotkania.
Następnie wygłoszono cztery referaty. Pierwszy z nich, wygłoszony przez zastępcę Dyrektora Wydziału Ds. Jakości Powietrza – Urzędu Miasta Krakowa, p. Marka Krokosa dotyczył spraw związanych z uwarunkowaniami formalnymi wynikającymi z obowiązującej uchwały antysmogowej zakazującej wykorzystanie paliw stałych w Krakowie, która obowiązuje od 1 września 2019 roku oraz działaniami Miasta w zakresie ochrony powietrza, termomodernizacji oraz tematów pokrewnych.
Kolejno głos zabrał p. Jarosław Kotyza, wiceprezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) – partner stowarzyszony AGH projektu GeoPLASMA-CE, który poruszył zagadnienia związane z rynkiem pomp ciepła, jego perspektywami w Polsce oraz działaniami środowiska naukowego i praktyków zrzeszonych w PORT PC zmierzających do wzrostu świadomości społecznej oraz zwiększenia udziału ekologicznych technologii wykorzystujących ciepło Ziemi w nadchodzących latach. W tym kontekście, po raz pierwszy przedstawiono koncepcje finansowania innowacyjnych projektów badawczo-rozwojowych kierowanych do przedsiębiorców, ukierunkowanych m.in. na technologię pomp ciepła, które prawdopodobnie już niebawem (jeszcze w tym roku!) będą mogły uzyskać znaczne wsparcie finansowe ze środków NCBiR.
Ze strony wykonawców projektu zabrał głos p. Marek Hajto, który przedstawił cele, przebieg oraz wyniki projektu GeoPLASMA-CE, zwracając uwagę na praktyczne możliwości wykorzystania powstałego portalu internetowego oraz zaproponowanych dalszych działań zmierzających do zwiększenia wykorzystania płytkich zasobów geotermalnych w Krakowie, które ujęto w powstałym dokumencie pn. „Strategia wsparcia wykorzystania płytkiej geotermii w Krakowie”. Proponowane działania o zróżnicowanej perspektywie realizacji, będą miały za zadanie: zwiększać świadomość społeczną nt. możliwości wykorzystania technologii geotermalnych pomp ciepła, poprzez promocję, wpływać na jakość powstających instalacji poprzez organizację szkoleń i innych. W działania ma być włączona zarówno administracja lokalna (pracownicy Urzędu Miasta), wydziałów gospodarki komunalnej, kształtowania środowiska, zagospodarowania przestrzennego, jak i podmioty i przedsiębiorcy działający w otoczeniu rynku energetyki cieplnej, itp.
Referaty
W trakcie seminarium wygłoszono następujące referaty (PDF):
– Poprawa jakości powietrza szansą dla rozwoju rynku pomp ciepła w Krakowie (1 MB)
Marek KROKOS –z-ca Dyrektora Wydziału Ds. Jakości Powietrza, Urząd Miasta Krakowa
– Propozycje projektów BR jako wsparcie rozwoju technologii pomp ciepła w Polsce (3 MB)
Jarosław KOTYZA – wiceprezes Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC), kierownik Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii WGGiOŚ AGH w Miękini
– Rezultaty projektu GeoPLASMA-CE, przykłady dobrych praktyk oraz propozycje wsparcia wykorzystania płytkiej geotermii w Krakowie (4,5 MB)
Marek HAJTO – koordynator projektu GeoPLASMA-CE, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Surowców Energetycznych AGH w Krakowie
– Demonstracja portalu mapowego GeoPLASMA CE (2 MB)
Bartłomiej CIAPAŁA – wykonawca projektu, Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska, Katedra Surowców Energetycznych AGH w Krakowie
W drugiej części spotkania przeprowadzono warsztaty – szkolenie dotyczące powstałego w ramach projektu GeoPLASMA-CE portalu mapowego (https://portal.geoplasma-ce.eu), który dostarcza szeregu informacji w zakresie potencjału geotermalnego oraz uwarunkowań środowiskowych związanych z wykorzystaniem instalacji typu solanka-woda oraz woda-woda w Krakowie.
Podczas prezentacji nie zabrakło miejsca na ożywioną dyskusję, w której wymieniono się spostrzeżeniami i pomysłami na dalszą współpracę w oparciu o rezultaty projektu GeoPLASMA-CE. Idea projektu dobrze wpisuje się w działania władz Krakowa oraz Małopolski zmierzające do poprawy jakości powietrza.
Prezentowane treści
Stabilny rozwój rynku geotermalnych pomp ciepła (tzw. pompy ciepła typu solanka/woda oraz woda/woda) w przyszłości będzie wymagał odpowiednich norm technologicznych oraz regulacji prawnych gwarantujących zrównoważone wykorzystanie dostępnych zasobów.
Odpowiednie zarządzanie płytkimi zasobami geotermalnymi będzie szczególnie istotne w obszarach silnie zurbanizowanych, gdzie ze względu na duże zagęszczenie infrastruktury możliwe jest wzajemne oddziaływanie z instalacjami dolnego źródła geotermalnych pomp ciepła. Z tego względu w ramach projektu opracowano mapy możliwych konfliktów prawno-środowiskowych, które zaprezentowano podczas przeprowadzonego seminarium.
Omówiono metodykę opracowania i zawartość następujących map prezentowanych na portalu mapowym GeoPLASMA-CE:
- Możliwość montażu pionowych wymienników gruntowych;
- Możliwość zastosowania pomp ciepła wykorzystujących wody gruntowe;
- Zasięg zbiorników wód podziemnych dogodnych dla instalacji systemów otwartych;
- Średnia przewodność cieplna w interwałach od powierzchni do 50, 100, 150 i 200 m głębokości;
- Średnia temperatura skał w interwałach od powierzchni do 50, 100, 150 i 200 m głębokości;
- Obszary występowania osuwisk;
- Linie antropogeniczne;
- Istniejące otwory wiertnicze;
- Górnictwo;
- Rezerwaty przyrody i inne obszary ochronne;
- Obszary ochrony wód;
- Składowiska, obszary skażone;
- Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego limitujący możliwość wykorzystania płytkich zasobów geotermalnych;
- Uskoki tektoniczne;
- Ryzyko powodziowe;
- Istniejące instalacje płytkiej geotermii;
- Występowanie naporowych/artezyjskich obszarów wód podziemnych;
- Obszary o wielu separowanych warstwach wodonośnych;
- Wyniki pomiarów terenowych;
- Poglądowy model 3D obszaru pilotażowego Kraków.
Strona internetowa projektu
Projekt GeoPLASMA-CE
W projekcie GeoPLASMA-CE wzięło udział 11 partnerów z 6 krajów. Projekt był realizowany od lipca 2016 r. do września 2019 r. Projekt ten był współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu INTERREG Central Europe: oś priorytetowa 2. Cooperating on low-carbon strategies in CENTRAL EUROPE, cel szczegółowy 2.2 To improve territorial based low-carbon energy planning strategies and policies supporting climate change mitigation.
Tekst: Marek Hajto, Bartłomiej Ciapała, Zdjęcia: Dominika Dawiec