Rynek Pomp ciepła w Polsce i na Świecie

W 2021 r. wzrosty sprzedaży na europejskich rynkach pomp ciepła odbiły się szerokim echem i to pomimo ograniczeń związanych z COVID-19 i ogólnoświatowych wyzwań związanych z łańcuchem dostaw. Według Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła EHPA, sprzedaż pomp ciepła w Unii Europejskiej przekroczyła 2 miliony sztuk w 2021 roku, a udział pomp ciepła w rynku urządzeń grzewczych w Europie ma się podwoić w ciągu najbliższych trzech-czterech lat, osiągając udział ponad 50%. Według najnowszych statystyk, Polska była w ubiegłym roku jednym z najszybciej rozwijających się rynków w Europie.

Wiosną 2022 r. Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) opublikowała raport z badania polskiego rynku pomp ciepła w 2021. Według naszych ustaleń, liczba pomp ciepła sprzedanych do centralnego ogrzewania wzrosła w 2021 r. o 80% w porównaniu z rokiem 2020, podczas gdy cały rynek pomp ciepła wzrósł o 66%. Z analizy wynika, że największy wzrost sprzedaży pomp ciepła w Polsce w 2021 roku nastąpi na rynku pomp ciepła typu powietrze/woda, gdzie sprzedanych zostanie 79 000 sztuk, co stanowi wzrost o 88% w stosunku do sprzedaży w 2020 roku. Oznacza to, że sprzedaż pomp ciepła do ogrzewania budynków w Polsce na mieszkańca przekroczyła sprzedaż na mieszkańca W Wielkiej Brytanii czy Niemczech odpowiednio o 250% czy 30%.

Perspektywy polskiego rynku pomp ciepła na rok 2022, będą kolejnym rokiem wyzwań i możliwości rozwoju branży pomp ciepła. Dalszy rozwój rynku może napotkać na istotną barierę związaną z brakiem wykwalifikowanych instalatorów montujących pompy ciepła. Może to być przeszkodą w dalszym rozwoju rynku. Skutecznym rozwiązaniem zastosowanym np. w Szwajcarii może być standaryzacja schematów hydraulicznych i uproszczenie montażu montowanych instalacji, wspólne systemy szkolenia instalatorów, wdrożenie inteligentnych programów badawczo-rozwojowych dla producentów pomp ciepła w Polsce oraz badania monitoringowe pracujących pomp ciepła w budynkach mieszkalnych. Istotnym wyzwaniem jest produkcja tanich polskich pomp ciepła, a także to, aby montaż i uruchomienie instalacji z nowymi pompami ciepła było jak najprostsze i najłatwiejsze dla instalatorów urządzeń grzewczych. Kolejną ważną kwestią jest skrócenie łańcucha dostaw oraz produkcja komponentów i akcesoriów do pomp ciepła. Istotną kwestią dotyczącą rozwoju rynku pomp ciepła jest potrzeba przeprowadzenia kampanii informacyjnej na temat możliwości zastosowania pompy ciepła w istniejących budynkach zamiast kotła węglowego.

Paweł Lachman
Prezes Zarządu
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła


Pompy ciepła stają się technologią z wyboru dla wielu mieszkańców.

Pompy ciepła są na najlepszej drodze, aby stać się kolejnym osiągnięciem w dziedzinie technologii czystej energii. Wszystkie główne badania opublikowane ostatnio, czy to przez IEA, IPCC czy McKinsey, wskazują pompy ciepła jako najważniejszą technologię czystego ogrzewania. MAE przewiduje, że do roku 2050 światowe zasoby pomp ciepła osiągną 1,8 miliarda.

Wymaga to ekspansji rynkowej, z jaką nigdy wcześniej nie mieliśmy do czynienia w branży grzewczej. Rynki w Europie już rosną w rekordowym tempie, a w ubiegłym roku zainstalowano około 2 milionów pomp ciepła. Godny uwagi jest fakt, że w Polsce rynek pomp ciepła wzrósł o ponad 60% w ciągu jednego roku, co czyni go jednym z najszybciej rozwijających się rynków pomp ciepła w Europie, rosnącym w szybszym tempie w przeliczeniu na mieszkańca niż inne kluczowe rynki pomp ciepła, takie jak Niemcy i Wielka Brytania.

Ważnym czynnikiem napędzającym rynek pomp ciepła jest polityka mająca na celu wycofanie ogrzewania opartego na paliwach kopalnych i wspieranie przejścia na pompy ciepła poprzez regulacje prawne i zachęty finansowe. Jednak takie środki mogą być skuteczne tylko do pewnego stopnia. Przy ostatnich gwałtownych wzrostach cen gazu i oleju pompy ciepła w wielu miejscach są obecnie tańsze w eksploatacji niż kotły gazowe i olejowe. Tak więc pompy ciepła są nie tylko jednym z najczystszych rozwiązań grzewczych, lecz obecnie także znacznie bardziej opłacalną technologią grzewczą.

Przez długi czas gaz był postrzegany jako paliwo pomostowe, także w Europie Środkowej i Wschodniej. Obecnie jasne jest, że ze względu na niestabilność cen i zawodność importu gazu preferowaną ścieżką jest przejście z węgla bezpośrednio na pompy ciepła. Ogromny potencjał odnawialnej energii elektrycznej pochodzącej z energii słonecznej i wiatrowej w Polsce stanowi doskonałą okazję do elektryfikacji ogrzewania zamiast spalania paliw kopalnych. Pompy ciepła mogą zapewnić bardzo potrzebną elastyczność w przypadku bardziej zmiennych dostaw energii elektrycznej. W kilku krajach eksperymentowano z pompami ciepła jako technologią reagowania na zapotrzebowanie, a dzięki odpowiednim taryfom odbiorcy mogą być premiowani za elastyczność, jaką zapewniają systemowi energetycznemu.

Polska może odegrać ważną rolę w pokazaniu, że pompy ciepła mogą funkcjonować na dużą skalę w Europie Środkowej i Wschodniej przy odpowiedniej polityce i ramach regulacyjnych. Podobne innowacje w dziedzinie pomp ciepła obserwujemy w innych krajach sąsiadujących, takich jak Litwa. Niedawno rozmawiałem z założycielem litewskiego stowarzyszenia pomp ciepła, który powiedział mi, że na Litwie pompy ciepła zaczynają być dla wielu ludzi domyślnym wyborem ogrzewania, często w połączeniu z panelami słonecznymi. Zapytałem go, czy na Litwie istnieje opór przeciwko przechodzeniu na pompy ciepła, i usłyszałem, że nie, ponieważ ludzie rozumieją, że poleganie na paliwach kopalnych w ogrzewaniu nie jest już wykonalne, a przejście na ogrzewanie odnawialne zapewnia im ochronę przed niestabilnymi cenami paliw kopalnych.

Życzę wszystkim Państwu wspaniałej konferencji i mam nadzieję, że rok 2022 będzie kolejnym udanym rokiem dla polskiej branży pomp ciepła.

Jan Rosenow
dyrektor i kierownik Programów Europejskich
Regulatory Assistance Project (RAP)


Pokonywanie barier w rozpowszechnianiu pomp ciepła na rynku brytyjskim

W Wielkiej Brytanii mamy 27 milionów budynków mieszkalnych. Większość z nich nie ma zbyt dobrej efektywności energetycznej, a 85% ogrzewanych jest kotłami na gaz ziemny. 17% emisji gazów cieplarnianych pochodzi z sektora budynków mieszkalnych. Co roku sprzedaje się około 1,7 miliona kotłów gazowych, a należy zauważyć, że kocioł gazowy zainstalowany dzisiaj będzie prawdopodobnie nadal działał w latach 2030-tych. Odejście od stosowania gazu jest więc prawdziwym wyzwaniem.

W 2021 r. rynek pomp ciepła zwiększył się ponad dwukrotnie – z około 36 000 do 60 000, co jest pozytywnym zjawiskiem. Szacujemy, że w tym roku sprzedaż wzrośnie prawdopodobnie do około 100 000 sztuk. Widać jednak, że przed nami jeszcze długa droga, aby osiągnąć poziom równy z kotłami gazowymi.

W listopadzie 2020 r. rząd Wielkiej Brytanii ogłosił cel w postaci 600 000 instalowanych pomp ciepła osiągnięty do 2028 r. (600 000 pomp ciepła na rok, najpóźniej w 2027 r.), oraz około 1 miliona do 2030 r. Jedną z kluczowych zmian na rynku brytyjskim można było zaobserwować w październiku ubiegłego roku, kiedy rząd opublikował tzw. strategię Heat in Buildings. W dokumencie tym znalazło się wyraźne wskazanie do stosowania pomp ciepła jako rozwiązania niskoemisyjnego w budynkach, jeśli chcemy osiągnąć cel zerowej emisji netto do 2050 roku. Istotnym działaniem w 2021 roku była również  zmiana przepisów budowlanych, z których wynika potwierdzenie, że pompy ciepła będą w przyszłości podstawowym sposobem ogrzewania nowych domów, a od 2025 roku w nowo powstających budynkach mieszkalnych nie będzie można stosować kotłów gazowych.

W całej Wielkiej Brytanii rynek pomp ciepła rozwija się prężnie, ale przed nami jeszcze długa droga. Jednak to, co możemy zrobić, to wyciągnąć kluczowe wnioski z krajów które odniosły sukces w tym zakresie (kraje skandynawskie, Francja, Niemcy), aby zwiększyć rozpowszechnienie pomp ciepła.

Heat Pump Association opracowało The heat pump trajectory, schemat oparty na zaleceniach przygotowanych przez Komisję ds. Zmian Klimatycznych, która doradza rządowi w zakresie strategii ograniczania emisji dwutlenku węgla. Uważamy, że wraz ze zmianą przepisów budowlanych (planowana publikacja na czerwiec br.), nowe budynki będą miały zasadnicze znaczenie dla rozwoju rynku pomp ciepła. Jednak aby faktycznie osiągnąć cele dotyczące emisji dwutlenku węgla, oprócz zmian w sektorze nowych budynków, potrzebna jest również większa liczba modernizacji w istniejących, polegająca na wymianie kotłów gazowych na pompy ciepła, gdy ich żywotność dobiegnie końca. Stąd, aby wypełnić cel 600 000 pomp ciepła, przed rokiem 2028, trzeba będzie wprowadzić dodatkowe rozwiązania polityczne.

Pozytywne jest to, że w przypadku nowych budynków, przynajmniej od 2025 roku, będziemy świadkami ogromnego wzrostu zastosowania pomp ciepła w tych budynkach. Niezależne badania pokazują, że pompy ciepła już teraz są porównywalne cenowo z kotłami gazowymi w nowych budynkach. Zastosowanie pomp ciepła w nowo budowanych domach pozwala uniknąć konieczności modernizacji w późniejszym okresie, ponadto nowo powstające budynki można zdecydowanie lepiej dostosować do ciepła niskoemisyjnego, niż budynki termomodernizowane. Od 2025 r. będzie obowiązywał tzw. Standard domów przyszłości (Future Homes Standard). Zapewni on, że przeciętny dom będzie emitował o 75% mniej CO2 niż obecne standardy. Od tego czasu pompy ciepła staną się kluczowe dla osiągnięcia celu, a kotły gazowe nie będą już używane. Największą zmianą, którą promowaliśmy jako Heat Pump Association jest obniżenie temperatury zasilania ogrzewania w nowych budynkach. Jest to dla nas prawdziwa wygrana, ponieważ w przypadku nowo zainstalowanego systemu ogrzewania wodnego, system ten będzie dobierany do maksymalnej temperatury zasilania 55oC. Stąd, nawet jeśli zainstalowano system grzewczy, który nie pracuje w oparciu o  pompę ciepła, będzie to oznaczało, że jest on przygotowany do pomp ciepła w przyszłości. Naszym kolejnym wyzwaniem jest próba promowania tego rozwiązania również na rynku modernizacji.

W Wielkiej Brytanii, działa ponad 130 000 instalatorów kotłów gazowych i tylko około 4 000 instalatorów pomp ciepła. Jedną z ogromnych barier w Wielkiej Brytanii jest sposób szkolenia i przekwalifikowania obecnych instalatorów kotłów gazowych na instalatorów pompy ciepła. Heat Pump Association zdaje sobie z tego sprawę, a jednym z naszych głównych obszarów zainteresowania jest opracowanie kursu szkoleniowego z zakresu pomp ciepła.  Aby osiągnąć  cel 600 000 pomp ciepła rocznie, musimy do 2028 roku przeszkolić co najmniej 26 000 instalatorów. Jako stowarzyszenie opracowaliśmy kurs szkoleniowy, który jest zgodny z krajowymi standardami edukacyjnymi. Uruchomienie tego kursu zostało ogłoszone przez Ministra Rządu.

Ten zatwierdzony kurs, obejmuje egzamin i kończy się uznawaną kwalifikacją. Jednak obecnie nie ma żadnej pomocy dla instalatorów próbujących przejść na nowy system. Nie chodzi tu tyle o koszt kursu, który jest stosunkowo konkurencyjny, ale o to, że jeśli instalator chce poświęcić trzy-cztery dni na szkolenie, to nie może wtedy wykonywać pracy i zarabiać, co może być przeszkodą w szkoleniu większej liczby instalatorów. Jako stowarzyszenie intensywnie pracujemy nad tym, aby uzyskać pomoc finansową dla instalatorów. Przy pełnym wykorzystaniu obiektów szkoleniowych moglibyśmy przeszkolić nawet 40 000 instalatorów rocznie. Musimy tylko sprawić, by instalatorzy zapisywali się na kursy. Przed nami jeszcze długa droga, ale zmierzamy we właściwym kierunku.

Phil Hurley
Przewodniczący
Heat Pump Association (HPA)


Programy wsparcia badań i rozwoju pomp ciepła

Dynamiczna transformacja energetyczna i określenie w zasadzie jednej wiodącej technologii dla zapewnienia komfortu cieplnego w budynkach, jaką jest technologia pomp ciepła, stawiają gigantyczne wyzwania technologiczne dla całego rynku. Wymagane są nowe technologie, nowe rozwiązania produktowe i produkcyjne. Niezmiernie ważna w tym kontekście rola Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR) polega na tym, aby rozwój tak ważnej branży wspierać, a nawet sterować jej rozwojem. Przewidujemy, że w nowej perspektywie finansowej Unii Europejskiej, w ramach Programu Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki, NCBR będzie realizowało liczne projekty dla szeroko rozumianego rynku dostawców pomp ciepła – zarówno dla dużych, jak i mniejszych producentów.

Chcemy, aby nowe konkursy nie tylko finansowały rozwój technologii, ale stanowiły też mechanizm sterowania rynkiem, aby jego rozwój dokonywał się w odpowiednim kierunku, tzn. aby była możliwa standaryzacja rozwiązań i wielu producentów mogło oferować konkurencyjne rozwiązania. Szczególnie sensownym mechanizmem finansowania, który wypełnia wymienione cele, jest zamówienie przedkomercyjne. W tej formule to NCBR, po długim i wnikliwym dialogu z rynkiem, ustala określony cel rozwoju technologii i udziela wsparcia tym firmom, których projekty realizują ten cel w największym stopniu. Mamy nadzieję, że tego typu podejście pozwoli przeprowadzić liczne programy finasowania rozwoju technologii pomp ciepła na rynku polskim, w wyniku czego powstaną zarówno gotowe produkty, jak i kluczowe komponenty. Wierzymy, że dzięki takiej stymulacji polscy producenci pomp ciepła staną się konkurencyjni na rynku europejskim. Informacje o otwieranych dialogach z rynkiem i konkursach już wkrótce znajdą się na stronie Narodowego Centrum Badań i Rozwoju: gov.pl/ncbr.

Wojciech Racięcki
Dyrektor działu | Dział Rozwoju Innowacyjnych Metod Zarządzania Programami
Narodowe Centrum Badań i Rozwoju


 

Zmiany na rynku pomp ciepła w Unii Europejskiej na przykładzie Niemiec

“Sygnały są jasne. Koszt bezczynności jest coraz wyższy. Musimy działać szybko, aby sprostać temu wyzwaniu” – powiedział prezydent USA Joe Biden na początku internetowego szczytu klimatycznego wiosną 2021 r. Zdanie to zostało sformułowane w szerszym kontekście, ale precyzyjnie opisuje również sytuację w zakresie transformacji dostarczania ciepła w sektorze budowlanym. Aby osiągnąć cele klimatyczne, musimy wykorzystać wszystkie odpowiednie i dostępne rozwiązania. Pompy ciepła są tutaj kluczową technologią.

Sytuacja wokół pomp ciepła zmieniła się drastycznie w ostatnich latach. Zaledwie 15 lat temu trzeba było przekonać ludzi, że technologia w ogóle działa. Dziś liczne badania, scenariusze i prognozy potwierdzają, że pompa ciepła powinna odgrywać ważną, a nawet decydującą rolę w dekarbonizacji sektora budowlanego. Zgodnie z planami nowego rządu niemieckiego do 2030 roku w Niemczech powinno zostać zainstalowanych do sześciu milionów pomp ciepła. Jeszcze ostrzejsze są plany wprowadzenia zasady minimum 65% odnawialnych źródeł energii we wszystkich urządzeniach grzewczych, zarówno w budynkach nowych jak i istniejących, już od 2024 roku.

Pompy ciepła są obecnie instalowane głównie w nowych budynkach. Jednak 75% budynków mieszkalnych w Niemczech jest starszych niż 40 lat. W wielu krajach europejskich sytuacja jest porównywalna. Z technicznego punktu widzenia nie ma prawie żadnych powodów, aby nie stosować pomp ciepła w istniejących budynkach. Z pewnością wyzwanie znalezienia odpowiedniego rozwiązania technicznego i pomyślnego jego wdrożenia jest w niektórych przypadkach większe niż w innych. Ale generalnie mówiąc, pompy ciepła działają z powodzeniem nie tylko w nowych budynkach, ale także w istniejących budynkach. Odkrycie to jednak niestety nie zostało jeszcze w wystarczającym stopniu zaakceptowane przez kluczowe grupy zawodowe – takie jak architekci, doradcy energetyczni energetyczni, planiści i instalatorzy.

Przyszły rozwój technologiczny powinien zmierzać w kierunku szerszej gamy produktów dla istniejących budynków. Szczególnie ważna jest standaryzacja rozwiązań, które można zainstalować tak szybko i ekonomicznie, jak to możliwe. Dalsze cele rozwojowe to jeszcze większa sprawność, cichsze urządzenia i przejście na przyjazne dla klimatu czynniki chłodnicze (takie jak propan), ale przede wszystkim dalsza redukcja kosztów. Niestety koszty inwestycji w systemy pomp ciepła są obecnie często nadal kryterium wykluczenia dla tej technologii. Pompy ciepła powinny być również łatwiejsze w instalacji. Ukierunkowane wykorzystanie narzędzi i metod cyfryzacji lub sztucznej inteligencji może wnieść znaczący wkład.

Staje się oczywiste, że wąskim gardłem dla większego rozpowszechnienia pomp ciepła nie jest sama technologia, ale dostępność wykwalifikowanych pracowników. Rozwiązanie tego problemu jest z pewnością złożone i wymaga wytrwałości.

Jedno jest pewne: nie powinniśmy dłużej czekać, ale polegać na rozwiązaniu, które jest już dojrzałe technologicznie i w decydujący sposób przyczynia się do dekarbonizacji sektora ogrzewania budynków. Musimy działać szybko, aby sprostać temu wyzwaniu.

Marek Miara
Business Developer Heat Pumps
Instytut Fraunhofera ISE


Pompy ciepła są na drodze najpopularniejszej technologii w sektorze ciepła i chłodu w Unii Europejskiej

Minione 12 miesięcy od ostatniego kongresu PORT PC obfitowało w szereg pozytywnych wydarzeń dla branży zarówno na poziomie międzynarodowym jak i krajowym. Jesteśmy świadkami przełomu, który dokonuje się w sektorze ciepła i chłodu. Trend elektryfikacyjny, którego filarem jest dekarbonizacja, umacnia się. Pompy ciepła są na drodze by stać się najpopularniejszą technologią w sektorze ciepła i chłodu w Unii Europejskiej. Zostało to potwierdzone w szeregu niezależnych raportów i analiz, z których na szczególną uwagę zasługuje mapa drogowa Międzynarodowej Agencji Energii „Zerowe emisje netto do 2050 r. Plan działania dla globalnego sektora energii” której polska wersja językowa została opublikowana na początku br. MAE wskazała, że w 2045 roku na świecie aż 50% zapotrzebowania na ciepło będzie pokrywane przez pompy ciepła. W najbardziej oczekiwanym scenariuszu miesięczna instalacja pomp ciepła na świecie wzrośnie z 1,5 mln obecnie do około 5 mln w 2030 roku i do 10 mln w 2050 roku. Trend elektryfikacji jest również jednoznacznie wskazywany w analizach Komisji Europejskiej. W raporcie Wspólnotowego Centrum Badawczego (JRC) przy Komisji Europejskiej pt. „Wyzwania UE w redukcji użycia paliw kopalnych w budynkach” wskazano, iż do 2030 r. co najmniej 40 mln istniejących budynków mieszkalnych powinno przestawić swoje kotły na paliwa kopalne na niskoemisyjne alternatywy grzewcze, głównie pompy ciepła. JRC pokazało, że w okresie 2026-2030 remonty będą wymagały wprowadzenia niskoemisyjnych systemów grzewczych w średnio 2,5% zasobów każdego roku. Wnioski z analiz KE są podstawą obecnych działań legislacyjnych w ramach pakietu „Fit for 55%”. W rewizji dyrektywy ws. charakterystyki energetycznej budynków (EPBD) Komisja Europejska zaproponowała, aby od 2030 r. wszystkie nowe budynki były zeroemisyjne. Dodatkowo aby wykorzystać potencjał szybszych działań w sektorze publicznym, wszystkie nowe budynki publiczne mają być zeroemisyjne już od 2027 r. Takie budynki będą musiały zużywać niewiele energii, być w jak największym stopniu zasilane energią ze źródeł odnawialnych i nie będą mogły powodować na miejscu żadnych emisji dwutlenku węgla z paliw kopalnych. Takie podejście wraz z szeregiem innych zaproponowanych wcześniej zmian, m.in. w dyrektywach ws. OZE i efektywności energetycznej, jednoznacznie wskazuje na technologię pomp ciepła jako predystynowaną do odgrywania główniej roli w sektorze ogrzewnictwa w państwach UE.

Zmiany w unijnych regulacjach dotyczących zasad finansowania inwestycji, w tym kształtowania programów pomocowych również idą w kierunku dekarbonizacji poprzez elektryfikację tych sektorów gdzie jest to najbardziej efektywne, gdzie technologie są dojrzałe i powszechnie dostępne – jak np. pompy ciepła. Efektem tych zmian jest uruchomienie w maju br. rządowego programu „Moje ciepło” wspierającego zakup i montaż pomp ciepła do nowych budynków. Pozwoli on przyspieszyć transformację polskiego sektora budynków w kierunku zeroemisyjnym zgodnie ze światowymi trendami. Jest on poparty decyzjami kolejnych rządów europejskich zakazujących instalacji kotłów na paliwa kopalne w nowych budynkach co jak najszybciej powinno nastąpić również w Polsce.

Jednak najbardziej doniosłe zmiany niesie za sobą przyspieszenie transformacji energetycznej podyktowane koniecznością redukcji zależności UE od rosyjskich paliw kopalnych. Jest to reakcja UE na wojnę wywołaną przez Rosję na Ukrainie. W ramach inicjatywy REPowerEU wskazana została konieczność przyspieszenia wprowadzania pomp ciepła w UE poprzez podwojenie tempa ich instalacji, co powinno dać łącznie 10 mln sztuk w ciągu najbliższych 5 lat. KE wskazuje, iż każde 10 mln sztuk pomp ciepła to możliwość oszczędności 12 mld m³ rosyjskiego gazu ziemnego. Według danych Komisji 30 mln nowo zainstalowanych pomp ciepła zainstalowanych w 2030 r. pozwoli zaoszczędzić 35 mld m³ gazu w 2030 r.

Oznacza to nie tylko szansę przyspieszenia rozwoju branży pomp ciepła w UE, ale także dużą odpowiedzialność związaną z budową bezpieczeństwa energetycznego w sektorze ciepła w oparciu o technologię pomp ciepła.

Paweł Wróbel
Założyciel „Gate Brussels”
Ekspert ds. regulacji UE w POBE


Pompy ciepła sercem budowanej Ciepłowni Przyszłości OZE

Kluczowa rola pomp ciepła w transformacji energetycznej OZE, jako źródła ciepła i chłodu dla budynków jednorodzinnych, jest dzisiaj oczywista i wprost wskazywana. Rozwiązania oparte o pompy ciepła coraz częściej wypierają także tradycyjne kotłownie w budynkach wielorodzinnych czy biurowych, tak nowych jak i termomodernizowanych. Jednakże rozpoczęte rok temu przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju przedsięwzięcie – konkurs „Ciepłownia Przyszłości, czyli system ciepłowniczy z OZE” – pokazał istotne znaczenie pomp ciepła także w transformacji energetycznej ciepłownictwa w mniejszych miastach.

Wśród złożonych projektów systemu ciepłowniczego, dostarczających ciepło ze źródeł odnawialnych o udziale minimum 80%  OZE i możliwych do wybudowania i uruchomienia do przed końcem 2023 roku, zwycięska okazała się Ciepłownia Przyszłości firmy Euros Energy – polskiego producenta pomp ciepła z siedzibą w Koprkach. W Lidzbarku Warmińskim właśnie ruszyła budowa pełnoskalowego demonstratora nowej technologii o mocy ponad 2 MW ogrzewającego 22 bloki wielorodzinne. Instalacja zapewni 90% OZE w bilansie i temperaturę zasilania na poziomie 80⁰C, spełniając z nawiązką wymagania stawiane współcześnie modernizowanym systemom ciepłowniczym.

Sercem Ciepłowni Przyszłości są trzy kontenerowe maszynownie pomp ciepła. Współpracują one z trójstopniowym systemem magazynowania ciepła oraz lokalną instalacją paneli fotowoltaicznych i hybrydowych kolektorów słonecznych typu PVT.

Trójstopniowy system magazynowanie obejmuje krótkoterminowy magazyn ciepła jakim jest bufor sieci ciepłowniczej oraz dwa magazyny sezonowe: niskotemperaturowy magazyn gruntowy typu BTES (Borehole Thermal Energy Storage) o temperaturach rzędu 5-15°C i wysokotemperaturowy magazyn wodny typu PTES (Pit Thermal Energy Storage) o temperaturach w zakresie 7-60°C.

Oba magazyny sezonowe są ładowane ciepłem w 100% OZE, czyli ciepłem wyprodukowanym przez pompy ciepła zasilane wyłącznie energią elektryczną wyprodukowaną lokalnie z instalacji PV i PVT, dla których dolnym źródłem ciepła jest wtedy powietrzny wymiennik ciepła. Dodatkowo magazyn gruntowy jest zasilany ciepłem wyprodukowanym w kolektorach hybrydowych PVT.

W sezonie grzewczym ciepło z magazynów sezonowych stanowi dolne źródło ciepła dla pomp ciepła. Niskotemperaturowy magazyn gruntowy w największym stopniu rozładowywany jest późną jesienią oraz wczesną wiosną. Wysokotemperaturowy wodny magazyn ciepła wykorzystywany jest zimą w warunkach niskich temperatur zewnętrznych, niewielkiej produkcji energii elektrycznej z instalacji PV i PVT oraz wyższych wymaganych temperatur zasilania sieci ciepłowniczej. Stanowi on wtedy doskonałe dolne źródła dla pomp ciepła pozwalając osiągnąć wysokiej wartości współczynnika COP.

Projekt Ciepłownia Przyszłości pozwoli zademonstrować wykonalność prawdziwej transformacji energetycznej OZE dla ciepłownictwa powiatowego i gminnego, pełne odejście od spalania paliw kopalnych i biomasy, a nie proste przestawienie ciepłowni z węgla na gaz ziemny. Dzięki maksymalnemu lokalnemu wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii mamy system niemal zeroemisyjny (ponad 90% OZE w bilansie). Tak wysoki udział OZE zdecydowanie zwiększa stabilność cen ciepła dla odbiorcy końcowego. Dodatkowo Ciepłownia Przyszłości pozwala im istotnie obniżyć współczynnik nakładu energii nieodnawialnej i śmiało przyłączać nowe budynki. Także w dużych miastach możliwe jest wykorzystania elementów projektu dla wzmocnienia końcówek sieci i podłączenia kolejnych budynków.

Kamil Kwiatkowski
Dyrektor ds. Projektów Badawczych
Euros Energy Sp. z o.o.


Wzorcowa elektrociepłownia OZE powstanie w Sokołowie Podlaskim

W efekcie przedsięwzięcia organizowanego przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, z wykorzystaniem Funduszy Europejskich, w Sokołowie Podlaskim powstanie pionierska elektrociepłownia OZE. Dzięki połączeniu technologii biogazu oraz pomp ciepła udział OZE w produkowanej energii przekroczy 95%. Nowa technologia to prawdziwa szansa na uniezależnienie się od paliw kopalnych, których ceny szybują w związku z agresją Rosji na Ukrainę. Ekologiczne, bezpieczne, a przy tym racjonalne ekonomicznie rozwiązanie energetyczne opracowuje konsorcjum, którego liderem jest ECN Spółka Akcyjna.

Projekt „Bezpieczna i Czysta Energia dla Sokołowa” znalazł się na szczycie listy rankingowej pierwszego etapu przedsięwzięcia „Elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym”, realizowanego przez NCBR w ramach Programu Inteligentny Rozwój, ze środków Funduszy Europejskich.
Poziom rywalizacji był wysoki. Pozytywną ocenę uzyskało łącznie 10 zgłoszonych projektów.
Rezultaty przeprowadzonych przez wyłonionych w konkursie wykonawców prac badawczo-rozwojowych przesądziły o tym, że prototypowa nowatorska elektrociepłownia zasilana OZE powstanie w Sokołowie Podlaskim. To miasto nad Cetynią, położone we wschodniej części województwa mazowieckiego, liczy około 20 tys. mieszkańców, z czego połowę stanowią odbiorcy ciepła systemowego. I właśnie naprzeciw ich potrzebom wychodzi projekt „Bezpieczna i Czysta Energia dla Sokołowa”, opracowany w ramach przedsięwzięcia „Elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym”. Zbudowany w jego efekcie inteligentny system elektrociepłowniczy, bazujący na modelu gospodarki obiegu zamkniętego, już w pierwszej fazie eksploatacji będzie obejmował aż 40% ciepła systemowego (ogrzewanie mieszkań i innych powierzchni użytkowych w mieście oraz dostarczanie ciepłej wody użytkowej), a docelowo – całość tego systemu w Sokołowie Podlaskim.

Sokołowski projekt bierze swoje początki ze współpracy grupy partnerów pod przewodnictwem samorządu miejskiego. W 2017 roku z inicjatywy władz miasta został utworzony Lokalny Klaster Energii „Bezpieczna i Czysta Energia dla Sokołowa”. W trakcie jego działalności zawiązał się zespół ekspertów, a następnie konsorcjum, którego liderem jest ECN S.A. – integrator inteligentnych systemów energetycznych. W skład konsorcjum, które zgłosiło projekt do Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, wchodzą także: ENERGOTECHNIKA Sp. z o.o. – przedsiębiorstwo specjalizujące się w projektowaniu i budowie centrów energetycznych zakładów przemysłowych oraz układów ciepłowniczych i kogeneracyjnych; Przedsiębiorstwo Usług Inżynieryjno-Komunalnych Sp. z o.o. w Sokołowie Podlaskim – komunalne przedsiębiorstwo ciepłownicze, prowadzące jednocześnie gospodarkę wodno-ściekową i odpadami komunalnymi na terenie miasta; Biogas East sp. z o.o. – biogazownia rolnicza oraz Instytut Certyfikacji Emisji Budynków ICEB Sp. z o.o. – firma specjalizująca się w opracowaniu koncepcji multisystemów energetycznych, dynamicznych obliczeniach symulacyjnych oraz ocenie sposobów ogrzewania budynków w kontekście walki ze smogiem i globalnym ociepleniem, w oparciu o własny niezależny system oceny, certyfikacji i znakowania.

Szczegółowe informacje na temat przedsięwzięcia „Elektrociepłownia w lokalnym systemie energetycznym” znajdują się pod linkiem: https://www.gov.pl/web/ncbr/elektrocieplownia-w-lokalnym-systemie-energetycznym.

dr inż. Adolf Mirowski
Prezes
Instytut Certyfikacji Emisji Budynków Sp. z o.o.

 


Dolne źródła dla gruntowych pomp ciepła

W specjalnej, dedykowanej sesji na temat Dolnych źródeł do gruntowych pomp ciepła będziemy skupiać swoją uwagę na zagadnieniach dotyczących geotermii płytkiej. Ostatni rok zaowocował w wiele ciekawych projektów takich jak: powstanie Mapy Drogowej Geotermii w Polsce, stworzenie Hubu Naukowo-Technologiczno-Biznesowego w Miękini jako przestrzeni dla realizacji zadań z zakresu promocji, badań i rozwoju oraz wykorzystania odnawialnych źródeł energii, głównie w oparciu o pompy ciepła. oraz wprowadzenie nowego programu dofinansowującego pompy ciepła w nowym budownictwie – promującego w znacznym stopniu gruntowe pompy ciepła. W tej sesji zostaną przedstawione ponadto aktualne działania Państwowego Instytutu Geologicznego w zakresie oceny potencjału geotermii niskotemperaturowej na obszarze Polski. Będziemy również gościć przedstawiciela inwestora Archiwum Narodowego w Krakowie, który przedstawi zrealizowany i eksploatowany od paru lat nowy budynek ANK, którego system grzewczo-chłodzący został oparty na gruntowych pompach ciepła w połączeniu z palami fundamentowymi oraz pionowymi GWC. Referentami tych tematów będą: mgr inż. Grzegorz Ryżyński PIG-PIB, mgr Mateusz Żeruń PIG-PIB, mgr inż. Jarosław Kotyza AGH/PORT PC, mgr Marcin Sieja Archiwum Narodowe w Krakowie oraz mgr Jakub Koczorowski PORT PC. W obliczu dynamicznie rosnącego zapotrzebowania na pompy ciepła i ww. czynników wydaje się, że 2022 rok będzie przełomowym dla gruntowych pomp ciepła, których sprzedaż powinna wzrosnąć w dwucyfrowym tempie po latach stabilizacji.

Jakub Koczorowski
Przewodniczący komisji dolnych źródeł ciepła, członek zarządu PORT PC
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła


Aktualne działania PIG-PIB w zakresie oceny potencjału geotermii niskotemperaturowej w Polsce

Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB) w ramach realizacji swojej roli Państwowej Służby Geologicznej (PSG) aktywnie wspiera rozwój wykorzystania zasobów ciepła ziemi. Od roku 2014, realizując pilotażowe, międzynarodowe projekty z zakresu oceny potencjału energetycznego i uwarunkowań środowiskowych geotermii niskotemperaturowej (takie jak TransGeoTherm oraz GeoPLASMA CE) oraz finansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) zadania w tym zakresie, aktywnie włącza się w działania na rzecz zwiększenia udziału OZE w krajowym miksie energetycznym oraz w działania na rzecz poprawy jakości powietrza w Polsce.

Obecnie w PIG-PIB realizowany jest projekt: Mapa Potencjału Geotermii Niskotemperaturowej (MPGN). W ramach tego projektu, rozpoczętego w roku 2017 planowane jest wykonanie następujących arkuszy map.

Arkusze w skali 1:50 000 w cięciu arkuszowym Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski (SMGP) planowane do realizacji do 31.12.2022 r.: 795 – JELENIA GÓRA, 1012 – BIELSKO BIAŁA, 1013 – LACHOWICE, 1014 – SUCHA BESKIDZKA, 1032 – RABKA, 1033 – MSZANA GÓRNA, 1051 – Piwniczna, 1052 – MUSZYNA, 1053 – TYLICZ oraz dwa obszary miejskie: rejon aglomeracji Warszawa (89 arkuszy w skali 1:10 000) i rejon aglomeracji Wrocław (48 arkuszy w skali 1:10 000).

Arkusze skali 1:50 000 w cięciu SMGP planowane do realizacji do 30.11. 2025 r. obejmują: Okolice Gdańska (arkusze nr: 15 RUMIA, 16 GDYNIA, 54 DZIERŻĄŻNO, 55 PRUSZCZ GDAŃSKI, 26 ŻUKOWO, 27 GDAŃSK), Supraśl i okolice (arkusze nr: 302 WIERZCHLESIE, 301 SUPRAŚL), 3 Mielnik i okolice (arkusze nr: 532 JANÓW PODLASKI, 496 STACJA NURZEC), 4 Okolice Jeleniej Góry (Sudety) (arkusze nr:  720 NOWOGRODZIEC, 721 BOLESŁAWIEC, 757 LUBAŃ, 758 LWÓWEK ŚLĄSKI, 794 MIRSK), 5 Kazimierz Dolny i okolice (arkusze nr: 747 NAŁĘCZÓW, 711 KURÓW, 710 PUŁAWY, 746 KAZIMIERZ DOLNY)

Uzupełnieniem arkuszy Mapy Potencjału Geotermii Niskotemperaturowej jest aktualizacja i prowadzenie ogólnokrajowej bazy danych GIS dla geotermii niskotemperaturowej (BDGNT) oparte obejmować będzie bieżące gromadzenie danych w będzie na strukturze bazy danych, która jest zgodnej zgodna ze standardem UE ReGeoCITIES). Do bazy wprowadzane będą na bieżąco dokumentacje geologiczne inne wykonywane na potrzeby pozyskiwania ciepła ziemi, które są składane do Narodowego Archiwum Geologicznego (NAG). Do bazy będą wprowadzane również dodatkowe informacje z materiałów, które nie zostały przesłane do NAG, a będących w posiadaniu  organów lokalnej administracji geologicznej, inwestorów prywatnych, firm wiertniczych lub stowarzyszeń technicznych (np. PORT PC = Polskiej Organizacji Rozwoju Technologii Pomp Ciepła).

Wyniki zadania w postaci przetworzonych danych – map geotermalnych i innych przestrzennych warstw informacyjnych, udostępnione zostaną bezpłatnie w internecie poprzez zaktualizowaną i interaktywną platformę informatyczną PIG-PIB (geoportale https://geologia.pgi.gov.pl i https://geolog.pgi.gov.pl), w dedykowanej zakładce „GEOTERMIA”, w kompozycji tematycznej „Geotermia niskotemperaturowa”.

Sporządzone warstwy informacyjne potencjału geotermicznego i uwarunkowań środowiskowych będą pełnić funkcję narzędzia planistycznego (audytu energetycznego), który pozwoli na wskazanie na danym obszarze najlepszych miejsc dla instalacji gruntowych pomp ciepła i wstępne oszacowanie ich mocy oraz głębokości koniecznych do ich wykonania otworów wiertniczych.  Bezpłatne udostępnienie map poprzez przeglądarkę internetową PIG-PIB, pozwoli władzom samorządowym na tworzenie planów zwalczania niskiej emisji, a podmiotom indywidualnym na racjonalne podejmowanie decyzji inwestycyjnych.

Grzegorz Ryżyński
Zastępca kierownika, Zakład Geologii Inżynierskiej
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy


Mapa Drogowa – Wieloletni program rozwoju wykorzystania zasobów geotermalnych w Polsce

W pierwszej połowie maja 2022 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska opublikowało „Wieloletni Program Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce”, znany również pod nazwą „Mapa drogowa rozwoju geotermii w Polsce”. Dokument ten jest efektem prac ekspertów z wielu dziedzin związanych z geotermią, geologią  i ciepłownictwem.

Przedstawiona koncepcja jest prognozą rozwoju szeroko rozumianej geotermii w Polsce w latach 2022-2040 z perspektywą do roku 2050. Zagadnienia poruszone w „Mapie drogowej…” obejmują dziewięć obszarów, z których dwa bezpośrednio dotyczą rozwoju geotermii wykorzystującej gruntowe pompy ciepła oraz część dotyczącą zmian legislacyjnych, promocji i edukacji. Dla każdego obszaru wypracowano wytyczne wraz z propozycjami wsparcia, dzięki którym dany obszar zostanie lepiej rozwinięty. Jest to pierwsze tego typu opracowanie dotyczące rozwoju geotermii w Polsce i będzie ono aktualizowane na bieżąco w zależności od rozwoju technologii i potrzeb rynku.

Dwa obszary związane z geotermią płytką i inżynierską dotyczą wykorzystania gruntowych pomp ciepła o mocy do 30 kW i sprężarkowych pomp ciepła w systemach o mocy ponad 200 kW oraz międzysezonowego magazynowania ciepła w górotworze z wykorzystaniem technologii ATES (magazyny ciepła w warstwie wodonośnej) i BTES (otworowe magazyny energii cieplnej).

W przypadku gruntowych pomp ciepła zaproponowano różne zasady wsparcia dla poszczególnych rodzajów instalacji – małych (<30kW), średnich (30-200 kW) i dużych (>200 kW).  Dla małych instalacji przewidywana jest stała kwota dofinansowania, w przypadku średnich kwota dopłat zostanie przyznana w zależności od mocy instalacji, a przypadku dużych komercyjnych instalacji dofinansowanie zostanie uzależnione od faktycznej ilości wyprodukowanej energii.

W dokumencie wskazano także na potrzebę finansowania i dbania o rozwój krajowego zaplecza technicznego, badawczo-rozwojowego, standaryzację, certyfikowanie wykonawców i transfer know-how, rozwój doradztwa merytorycznego w sektorze oraz promowanie dobrych praktyk.

Całkowita kwota wsparcia rozwoju płytkiej geotermii ma wynieść ponad 8,3 mld PLN. Zaproponowano odwrócony schemat finansowania tj. większa pula środków ma zostać przyznana
w początkowej fazie programu i sukcesywnie, z biegiem lat będzie spadać. Ma to na celu pobudzenie
i stymulację rynku w początkowych latach rozwoju, co ma przełożyć się na popularność gruntowych pomp ciepła i wzrost liczby instalacji w przyszłości.

Dokument, w części związanej z technologią międzysezonowego magazynowania energii cieplnej
w górotworze, wykazuje, że jest to obszar o bardzo dużych możliwościach rozwojowych
w perspektywie najbliższych lat. Niezbędne jest jednak wykonanie prac badawczych, obejmujących opracowanie potencjału tej technologii na obszarze kraju, jak również wykonanie instalacji demonstracyjnych i wdrożeniowych oddzielnie dla systemów ATES  oraz BTES.  Na wykonanie instalacji demonstracyjnych i wdrożeniowych w latach 2024-2040 „Wieloletni Program Rozwoju…” zakłada przeznaczenie 588 mln PLN dla technologii BTES i oraz 160 mln PLN dla technologii ATES.

Istotnym elementem prac związanym z określeniem potencjału technologii będzie dokładna analiza obowiązujących w Polsce aktów prawnych (m.in. Prawo geologiczne i górnicze, Prawo budowlane, Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne i inne właściwe), w celu określenia ewentualnych barier legislacyjnych dla rozwoju systemów ATES i BTES. Jeżeli istnieją bariery legislacyjne lub obecne przepisy okażą się niejednoznaczne, zostanie przedstawiona propozycja nowych i jasnych przepisów określających zasady podziemnego magazynowania ciepła.

Środki na dofinansowanie „Wieloletniego Programu Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce” mają pochodzić z budżetu państwa, Narodowego Funduszu  Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Banku Ochrony Środowiska i Krajowego Plan Odbudowy.

Mateusz Żeruń
Specjalista ds. geozagrożeń i geologii inżynierskiej
Zakład Geologii Inżynierskiej
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy


Pompy ciepła tworzą bezpieczne warunki dla materiałów Archiwum Narodowego w Krakowie

Jednym z przykładów realizacji skupiających w sobie nowe wyzwania i szanse dla pomp ciepła jest bez wątpienia gmach nowego budynku Archiwum Narodowego w Krakowie przy ul. Rakowickiej 22E. Składa się z on z dwóch segmentów: magazynowego i biurowego. Jego powierzchnia użytkowa liczy ok. 14 000 m². Magazyny archiwalne na 8 kondygnacjach mogą pomieścić ok. 70 000 metrów bieżących akt. Segment biurowy liczy 6 kondygnacji, z biurami, nowoczesnymi pracowniami konserwacji i digitalizacji, introligatornią, wielomodułową czytelnią na materiały archiwalne oraz salą audiowizualną na 180 osób, a także serwerownią ogólnokrajowego Zapasowego Repozytorium Cyfrowego Archiwów Państwowych.

Nowy budynek został zrealizowany według projektu Pracowni Konserwacji Zabytków „Arkona” Sp. z o.o. z 2016 r. Roboty budowlane prowadziła firma Skanska SA. Nieruchomość na ten cel nieodpłatnie przekazała Archiwum Agencja Mienia Wojskowego w 2013 r. Natomiast finansowanie inwestycji wartej ok. 123 mln zł w całości pochodzi ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. 29 maja 2020 r. nastąpiło przekazanie budynku Archiwum przez wykonawcę i rozpoczęto prace związane z jego wyposażeniem i uruchomieniem

Celem inwestycji było stworzenie bezpiecznych warunków do długotrwałego przechowywania materiałów archiwalnych wchodzących w skład narodowego zasobu archiwalnego poprzez wybudowanie i wyposażenie nowoczesnego budynku. W tym celu założono wspólne przygotowanie ciepła i chłodu dla obu budynków, realizowane przez pompy ciepła.

W obiekcie zastosowano nowoczesne systemy geotermalne. Źródłem ciepła i chłodu są tu sondy głębinowe oraz tzw. pale aktywne.  Ze względu na fakt, że projektowane posadowienie obiektu przewidziano na palach wierconych, zaprojektowano kolumny geotermalne – pale wyposażone w przewody rurowe, przeznaczone do wykorzystania ciepła warstwy przypowierzchniowej gruntu.

Dzięki tym nowoczesnym rozwiązaniom technologicznym zapewnione są odpowiednie warunki klimatyczne do przechowywania cennego zasobu archiwalnego. Jednocześnie nakłady ekonomiczne na ten cel są istotnie mniejsze od tradycyjnych metod zapewniających ogrzewanie oraz klimatyzację dla obiektu.

Marcin Sieja
Główny Specjalista ds. Inwestycji
Archiwum Narodowe w Krakowie


HUB Naukowo-Technologiczno-Biznesowy w Miękini, interdyscyplinarna przestrzeń współpracy na rzecz rozwoju technologii pomp ciepła

Obecna sytuacja geopolityczna to przede wszystkim kryzys w różnych aspektach naszego życia, od kwestii humanitarnych począwszy na sprawach bezpieczeństwa energetycznego kończąc. Jednak należy patrzeć w przyszłość z pozytywnym przesłaniem. Kryzys to początek czegoś nowego. Mocno wierzę, że tak właśnie jest z branżą pomp ciepła w Polsce. Obecna rosnąca koniunktura na pompy ciepła, duże zainteresowanie technologią w różnych gremiach począwszy od rządowego i samorządowego, poprzez naukowe, biznesowe i w końcu w najważniejszej grupie – klientów, odbiorców technologii pomp ciepła, to dobry prognostyk do dynamicznego rozwoju polskiej branży pomp ciepła. Obyśmy tylko w tych wszystkich gremiach potrafili ze sobą rozmawiać i współpracować, aby ten czas dobrze wykorzystać.

Platformą do rozwijania współpracy interdyscyplinarnej staje się HUB Naukowo-Technologiczno-Biznesowy w Miękini, który ma być przestrzenią integrującą różne obszary działań dla skutecznego wsparcia branży OZE w Polsce, a w szczególności polskiej branży pomp ciepła.

Obecni interesariusze reprezentują trzy obszary:

  • naukowo-badawczy, reprezentowany przez jednostki badawcze – AGH, PAN, PIG-PIB i IOŚ,
  • wdrożeniowy, reprezentowany przez firmy branży pomp ciepła, skoncentrowane wokół PORTPC,
  • instytucji rządowych i samorządowych – Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Urząd Gminy Krzeszowice, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie.

Lokalizacyjnie HUB oznacza w chwili obecnej zintegrowane działania, moderowane przez AGH w Miękini (Gmina Krzeszowice) w ramach Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii oraz Gminy Krzeszowice w ramach Strefy Aktywności Gospodarczej na terenach dawnego kamieniołomu porfiru. W chwili obecnej prowadzone są działania nad wypracowaniem formuły organizacyjnej, zasad współpracy interesariuszy oraz planów krótko- i długoterminowych.

Wśród działań już zrealizowanych, które zwiększają potencjał HUB-u są stworzona Mapa Drogowa rozwoju geotermii i pomp ciepła, ze wskazaniem kluczowych kierunków badań i finansowania technologii geotermalnych. Ponadto Centrum Zrównoważonego Rozwoju i Poszanowania Energii AGH w Miękini, jako moderator i koordynator obecnych działań, dysponuje nowoczesną infrastrukturą badawczą w zakresie testowania pomp ciepła: powietrznych, gruntowych i hydrotermalnych, a w chwili obecnej kończy rozbudowę ośrodka w zakresie nowych przestrzeni laboratoryjnych wyposażonych w stanowiska badawcze, podlegające akredytacji, umożliwiające prowadzenie badań certyfikacyjnych pomp ciepła oraz szkoleń branży instalacyjnej. W ramach trwającego projektu SPIN współfinansowanego ze środków unijnych nawiązano już współpracę z kilkudziesięcioma polskimi firmami branży OZE.

Wszystko to daje przesłanki do pozytywnego myślenia o przyszłości, pomimo wszelkich teraźniejszych przeciwności.

.

Jarosław Kotyza
Prezes
Instytut Zrównoważonej Energii „Miękinia”


 

Wpływ zmian aktów prawnych na rynek pomp ciepła

W komunikacie Komisji Europejskiej w sprawie planu RePowerEU wskazano na konieczność dążenia krajów Unii Europejskiej do dywersyfikacji dostaw gazu, przyspieszenia rozwoju gazów odnawialnych i zastąpienia gazu w produkcji ciepła i energii elektrycznej poprzez wsparcie “łańcucha wartości energii słonecznej, wiatrowej i pomp ciepła”.

W związku z tym, że redukcja paliw kopalnych za pomocą pomp ciepła może by znacznie wyższa w sektorze ciepłowniczym, głównym punktem komunikatu KE jest zapowiedź dotycząca znacznego przyspieszenia wprowadzania pomp ciepła, tak aby w ciągu najbliższych 5 lat doszło do podwojenia liczby instalowanych pomp ciepła.

Ambitne cele klimatyczne związane ze znaczną redukcją gazów cieplarnianych wiążą się również z innymi aktami prawnymi. Jednym z nich jest rozporządzenie w sprawie emisji fluorowanych gazów cieplarnianych (F-gazów) – emisje bezpośrednie. Opublikowany na początku kwietnia oficjalny projekt nowelizacji rozporządzenia zaostrza przepisy dotyczące redukcji ilości fluorowanych gazów, które importerzy i producenci mogą co roku wprowadzać do obrotu. W liczbach oznacza to, że średni współczynnik globalnego ocieplenia (GWP) wykorzystywanych czynników chłodniczych w 2030 roku wyniesie około 100 ( w obecnie obowiązującym rozporządzeniu 517/2014 średni współczynnik GWP wynosi 400) , a w 2048 roku około 50 do 70. Ponadto wprowadza dodatkowe zakazy stosowania określonych produktów, w tym odnoszących się do pomp ciepła.

Ściśle powiązana z rozporządzeniem F-gazowym jest dyrektywa ekoprojektu, ze względu na znaczenie emisji pośrednich wynikających ze zużycia energii przez urządzenia wykorzystujące f-gazy.

Inicjatywa SPI ( Sustainable Product Initiave) na rzecz zrównoważonych produktów wymaga, aby delegowane akty prawne obejmowały, tam gdzie to możliwe, rzeczywiste monitorowanie danych i przekazywanie wynikających z nich informacji użytkownikom końcowym, co może mieć wpływ na wszystkie produkty chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła.  Ustanawia  także ramy dla określania wymogów dotyczących ekoprojektu w oparciu o zrównoważony rozwój i aspekty recyrkulacji.

W odniesieniu do powyższych przepisów możemy oczekiwać, że nastąpi rozwój technologii wymaganych do osiągnięcia celów Europejskiego Zielonego Ładu, a tym samy wzrostu znaczenia technologii pomp ciepła, odzysku ciepła i chłodu oraz magazynowania ciepła i chłodu. W technologicznej zmianie zmierzającej do szerszego wykorzystania czynników chłodniczych o niskim GWP drzemie ogromny potencjał do redukcji emisji. W związku z powyższym, należy spodziewać się efektu stymulacji wzrostu popytu na nowoczesne urządzenia chłodnicze, klimatyzacyjne i pompy ciepła o wysokiej efektywności energetycznej.

Robert Grejcz
Prezes Zarządu
Krajowe Forum Chłodnictwa


Wypowiedzi sponsorów:

 


W 2022 r. Polska ma szansę stać się jednym z liderów transformacji energetycznej w Europie.

Polska ma szansę stać się jednym z liderów transformacji energetycznej w Europie. Takie sformułowanie jeszcze kilka lat temu mogłoby się wydawać wyłącznie żartem lub egzaltacją.
Nie posiadamy jeszcze w kraju znaczących mocy produkcyjnych, jak i również podstawowych technologii związanych z odnawialnymi źródłami energii. Być może nie mamy również wystarczającego zaplecza badawczego i potrzebujemy sporych inwestycji w rodzimą myśl naukową a produkcja energii jest wciąż zupełnie zdominowana przez paliwa kopalne.

Jednak w ostatnich latach branża OZE świętuje w Polsce niewątpliwe sukcesy, a dynamika rynku przekracza znacznie średnią europejską. Okazało się bowiem że przedsiębiorczość Polaków, nasz dynamizm, upór i odwaga w zdobywaniu wiedzy, a także chęć zarabiania i samodzielnego tworzenia własnej pomyślności bez oglądania się na władze powodują, że błyskawicznie adoptujemy nowe technologie. Owocuje to między innymi gwałtownym przyrostem zainstalowanych pomp ciepła w ostatnich latach. Dodatkowo nasz rząd dzięki znaczącemu zaangażowaniu PORT PC wprowadził program „Czyste Powietrze”, który pozytywnie różni się od subsydiów w innych krajach Unii Europejskiej. Różnica polega na dłuższym horyzoncie czasowym programu, co umożliwia producentom, dystrybutorom a przede wszystkim instalatorom na stabilne i wieloletnie inwestowanie w rozwój firm.

Stoimy przed szansą na zaskakująco sprawną elektryfikację ogrzewania w Polsce. Czy są zatem jakieś zagrożenia dla rozwoju rynku pomp ciepła oraz pomyślnej transformacji energetycznej? Zagrożenia można podzielić na trzy grupy:

  1. Zagrożenia wynikające z braku wizji i strategii polskiej transformacji

Do 9 maja 2022 roku rząd nie przedstawił wiarygodnej i kompleksowej wizji, która wskazywałaby na oczekiwany miks energetyczny i jego strukturę w najbliższych dziesięcioleciach a przede wszystkim  wskazywałaby w jasny i przejrzysty sposób  ścieżkę dojścia do zakładanych celów. Nie ma żadnego powodu oprócz niewystarczającego poziomu merytorycznego naszych władz, aby przygotować odpowiednie plany oraz by aktywnie współdecydować o transformacji energetycznej w Europie.

Wspieramy PORT PC we wszelkich działaniach zmierzających do edukowania wszystkich zainteresowanych elektryfikacją ogrzewania i nowymi technologiami grzewczo-chłodzącymi.

  1. Zagrożenia wynikające z radykalizmu części Państw Unii Europejskiej i urzędników, którzy nie uwzględniają w pełni realiów ekonomicznych i kosztów inwestycyjnych związanych z transformacją

Obserwuję z troską dogmatyzm części urzędników Unii Europejskiej oraz szeregu państw członkowskich, jak również części producentów europejskich dążących do radykalnego usunięcia z rynku chłodniczego i grzewczego syntetycznych czynników chłodniczych. Działania te wymuszą między innymi wzrost kosztów produkcji pomp ciepła. Bez masowej produkcji pomp ciepła w stosunkowo rozsądnych cenach transformacja będzie przebiegać znacznie wolniej niż tego oczekujemy. Jednocześnie komisja Europejska oczekuje radykalnego obniżenia cen urządzeń w najbliższej przyszłości.

Będziemy wspierać PORT PC we wszystkich działaniach zmierzających do upowszechniania technologii pomp ciepła.

  1. Zagrożenia wynikające braku regulacji i przepisów krajowych, które wzmacniałby jakość wykonywanych instalacji

Prawidłowy dobór, instalacja i uruchomienie pompy ciepła jest procesem bardziej skomplikowanym niż  montaż kotła. Nawet drobne pomyłki instalacyjne mogą sumarycznie skutkować problemami z funkcjonowaniem całej instalacji grzewczej.

Dla dobra całego rynku i spokoju klientów, wraz z PORT PC, będziemy zawsze wspierać wszystkie dobre praktyki i promocję rzetelnych firm instalacyjnych.

Mam nadzieję, że pomimo wszystkich potencjalnych trudności wykorzystamy ogromny potencjał rynku i wspaniałą elastyczność i przedsiębiorczość naszych obywateli. Nie ma żadnego powodu by w przyszłości  wykorzystywać do ogrzewania czy transportu paliwa kopalne. Miejsce węglowodorów powinno być wyłącznie w przemyśle chemicznym.

Firma Panasonic jest przygotowana na masowe wprowadzanie technologii pomp ciepła i związane z tym wyzwania technologiczno- produkcyjne. Będziemy wzmacniać rozwój rynku w Polsce, jak i w całej Europie.

Udana transformacja energetyczna naszego kraju nie tylko zwiększy konkurencyjność Polski, ale także pozwoli nam i naszym dzieciom żyć w zdrowiu w neutralnie klimatycznej ojczyźnie. I taki powinien być cel naszych wszystkich działań.

Mariusz Luchowski
Country Manager Poland
Panasonic Heating& Ventilation Air-conditioning Europe (PHVACEU)

 


Pompy ciepła w budownictwie wielorodzinnym

Zmiany w zakresie wymagań technicznych obejmujące obniżenie dopuszczalnego wskaźnika EPmax < 65 kWh/m2, rok (WT2021 bud. wielorodzinne) determinują poszukiwanie rozwiązań z możliwie maksymalnym wykorzystaniem OZE. Również rosnące koszty eksploatacji systemów konwencjonalnych zmuszają właścicieli nieruchomości do poszukiwania alternatywnych źródeł ciepła. Pompy ciepła zarówno gruntowe jak i powietrzne bardzo dobrze wpisują się w rozwiązania proekologiczne oraz niskokosztowe w zakresie eksploatacji.

Technika pomp ciepła Dimplex pozwala na zastosowanie różnych rozwiązań w oparciu o gruntowe i powietrzne dolne źródła. Należy pamiętać że najwyższą sprawność uzyskują układy zasilające niskotemperaturowe instalacje wewnętrzne (podłogowe np. 35/30, grzejnikowe np. 50/40 oC). Układy z pompami ciepła gruntowymi wymiarujemy zwykle na pełne potrzeby energetyczne budynków w zakresie ogrzewania i produkcji c.w.u., lecz czasem ograniczona jest dostępna wielkość terenu wokół budynku i tym samym możliwość wykonania pionowych otworowych wymienników ciepła. Rozwiązaniem popularnym są pompy typu powietrze-woda pracujące w układach biwalentnych ze szczytowym, konwencjonalnym źródłem ciepła lub grzałkami elektrycznymi. Właściwe podejście do wymiarowania takich układów to dobór pomp powietrznych z możliwością samodzielnej pracy do temp. zewnętrznej ok -7 oC, ze szczytowym wsparciem uzupełniającego systemu. Warto podkreślić, że tak skonfigurowany układ zapewni ok 90% udziału pompy ciepła w ogólnym bilansie rocznym i pozwala na zminimalizowanie wielkości szczytowego urządzenia grzewczego.

W aspekcie istniejących budynków wielorodzinnych często występują ograniczenia możliwości stosowania pomp ciepła ze względu na instalacje wewnętrzne, które wymagają wyższych temperatur roboczych. Takie układy również możemy wspomagać pompami ciepła ale przy większym udziale szczytowego źródła.

Zawsze warto przeanalizować zastosowanie pompy ciepła do produkcji c.w.u. Typowym układem jest szeregowa konfiguracja pompy ciepła typu powietrze woda, jako wstępny podgrzew c.w.u. z możliwością końcowego dogrzewania wody w istniejącym źródle ciepła (kotłownia, węzeł  energetyki miejskiej). Taki układ, odpowiednio zwymiarowany często pozwala na całkowite zastąpienie węzła cieplnego w okresie letnim, kiedy to pompy powietrzne pracują z bardzo wysoką sprawnością. Rozwiązanie to eliminuje konieczność kosztownego utrzymywania fragmentów sieci ciepłowniczej w okresie letnim, które generują duże straty eksploatacyjne.

Aktualna oferta Dimplex z zakresu powietrznych pomp ciepła obejmuje urządzenia o zredukowanej emisji hałasu, niemniej podczas prac projektowych należy pamiętać o właściwej lokalizacji urządzeń pod tym kątem. Możliwa jest zabudowa pomp w terenie wokół budynków lub na ich dachach. W planach modernizacyjnych należy również przeanalizować kwestie zasilania energetycznego nowej instalacji pompy ciepła.

Firma Glen Dimplex Polska oferuje szerokie portfolio produktowe w zakresie powietrznych, gruntowych i wodnych pomp ciepła. Dostępne urządzenia w układach pojedynczych i kaskadowych oferują moce nominalne z przedziału 6-840 kW (pompy powietrzne) oraz 6-1820 kW (pompy gruntowe). Oferujemy również urządzenia wysokotemperaturowe dla renowacji budynków bez możliwości wymiany instalacji np. zabytkowych.

Udostępniamy również portal internetowy dedykowany dla specjalistów, którego częścią jest program doborowy Dimplex Selection Program – DSP. Narzędzie to prowadzi użytkownika poprzez procedurę doborową bazując na bilansach energetycznych w odniesieniu do konkretnych warunków klimatycznych oraz zapotrzebowania na c.w.u.

Kluczową funkcjonalnością aplikacji jest wyliczenie rocznej efektywności pomp ciepła tzw. współczynnika SCOP i na jego podstawie oszacowanie efektów finansowych.

Roman Ciońćka
Dyrektor ds. Technicznych
Glen Dimplex Polska Sp. z o.o.


 

Rynek pomp ciepła w Polsce jest bardzo dynamicznym rynkiem ze znaczącymi zmianami wolumenu oraz rodzaju asortymentu rok do roku od kilku lat. Co roku pojawiają się nowe rozwiązania, które stają się „popularne” wśród nabywców oraz rozwiązania, które niejako wymusza zmieniająca się sytuacja w kwestii cen nośników energii w Polsce oraz Europie. W obliczu ostatnich wydarzeń w Ukrainie cała Europa, w tym również Polska, zdała sobie sprawę, jak bardzo się uzależniliśmy od węglowodorów z Rosji w naszych gospodarkach. Spowodowało to przyspieszenie w skali europejskiej decyzji o dekarbonizacji naszych budynków oraz energetyki. Wciąż rosnące ceny gazu są coraz częściej motywacją do wymiany pieca gazowego na pompę ciepła, która jest już teraz znacząco tańsza w eksploatacji od kotłów gazowych. Trend ten zaznacza się szczególnie mocno w przypadku budynków wielkokubaturowych, gdzie ceny gazu dla właścicieli tych budynków nie są objęte regulacjami URE i są one uzależnione ściśle od cen rynkowych. Nie lada wyzwaniem w wielu przypadkach jest dobranie pompy ciepła w miejsce kotła gazowego do istniejącego budynku z wysokotemperaturowymi odbiornikami. Budynki wielkokubaturowe potrzebują źródła ciepła o znacznej mocy (czasami przekraczającej 1 MW) i zazwyczaj o wysokiej temperaturze zasilania, a do tego są przeważnie zlokalizowane w silnie zurbanizowanym obszarze, co zazwyczaj od razu wyklucza użycie pomp ciepła z wymiennikiem w gruncie ze względu na brak możliwości wykonania odwiertów.

Jedynym rozwiązaniem w takiej sytuacji są powietrzne pompy ciepła, które nie wymagają tak dużego obszaru do pracy, aby mogły poprawnie działać i tu otwierają się możliwości przed producentami powietrznych pomp ciepła do zaproponowania swoich rozwiązań. Nadal na rynku polskim niewielu producentów oferuje rozwiązania do tego typu aplikacji, które byłyby satysfakcjonujące zarówno pod względem odpowiedniej mocy jednostki, jak i temperatury wody na zasilaniu. Aby skala aplikacji tego typu jednostek mogła osiągnąć satysfakcjonujący poziom, należy łączyć wymianę źródła ciepła z termomodernizacją bryły budynku, aby zmniejszyć zapotrzebowanie budynku na ciepło oraz zmniejszyć wymagane temperatury wody na zasilaniu bez konieczności wymiany odbiorników w budynku. Jest to oczywiście dodatkowy nakład finansowy, który musi być poniesiony ze strony właściciela budynku i tu powinny pojawić się systemowe wsparcia finansowe ze strony rządu.

Świadomość społeczeństwa na temat pomp ciepła w ostatnim czasie znacząco wzrosła dzięki zaangażowaniu producentów oraz organizacji ich zrzeszających jak PORT PC. Spowodowało to znaczący wzrost liczby firm w obszarze montażu oraz projektowania systemów z pompami ciepła, co znowu przełożyło się na większe zapotrzebowanie rynku na urządzenia. Obecnie sytuacja z surowcami na rynkach światowych nie sprzyja zwiększaniu produkcji przez poszczególnych producentów ze względu na osłabienie łańcuchów dostaw komponentów do produkcji.

W mojej ocenie rynek w Polsce będzie się mierzył w najbliższych latach z problemem utrzymania ciągłości dostaw urządzeń oraz ze zmianami w zakresie stosowania czynników chłodniczych z coraz mniejszym GWP w pompach ciepła. Zmiany w zakresie możliwości stosowania poszczególnych czynników będą wymuszały na producentach szukania nowych rozwiązań technologicznych, aby sprostać wymaganiom legislacyjnym UE, co będzie prowadziło do wzrostu cen urządzeń ze względu na większy stopień ich skomplikowania oraz zastosowania szeregów dodatkowych zabezpieczeń ze względu na łatwopalność nowych czynników.

 

 

 

 

 

 

 

 

Maciej Ferdek
Sales Manager ATW
Mitsubishi Electric Europe B.V. (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce

 

 

 

 


 

Nowe wyzwania i szanse rynku pomp ciepła w Polsce

Rok 2022 to kolejny rok, który zapowiada wzrosty rynku pomp ciepła. Mimo ciągle nieustabilizowanej sytuacji z łańcuchami dostaw, wzrostem cen surowców oraz konsekwencji, jakie niesie ze sobą sytuacja na Ukrainie, kolejny szklany sufit zostanie przebity w zakresie sprzedaży pomp ciepła i ten trend pozostanie z nami na dłużej. Dodatkowo sprzyja temu dokonująca się na naszych oczach transformacja energetyczna w Europie, która kieruje kraje w stronę odnawialnych źródeł energii.

Przy tak szybkim tempie wzrostu pozostaje wiele wyzwań.

Jednym z nich są odpowiednie kwalifikacje osób i firm instalacyjnych. Całej branży zależy na pozytywnym odbiorze pomp ciepła przez użytkowników. Tylko ich zadowolenie spowoduje, że technologia pomp ciepła będzie stosowana bez żadnych obaw. Wiele wysiłku należy włożyć w prawidłowe przeszkolenie instalatorów, aby ich poziom kwalifikacji zapewniał prawidłowe działanie urządzeń. Firma Bosch rozwija w tym zakresie stacjonarne, jak również mobilne centra szkoleniowe, które pozwalają na bezpośrednie dotarcie do zainteresowanych instalatorów.
Innym aspektem, który może przynieść duże zmiany, jest polityka dotycząca czynników chłodniczych. Nowe przepisy mogą znacząco wpłynąć na preferowaną technologię wykonania urządzeń i sposób ich montażu. To również może zmienić kierunek rozwoju branży w Europie i spowodować, że ceny pomp ciepła będą utrzymywać się na poziomie trudnodostępnym dla wielu użytkowników.

Stabilność sieci przesyłowych również jest ważnym czynnikiem rozwoju pomp ciepła. Coraz częściej słyszy się o problemach w codziennym funkcjonowaniu pomp ciepła z powodu dość znacznych wahań napięcia w sieci elektrycznej. Im więcej urządzeń będzie przyłączonych do sieci, tym problem może się pogłębiać. Z drugiej strony pompy ciepła mogą stanowić również rolę stabilizacyjną dla sieci, szczególnie przy dynamicznym rozwoju instalacji fotowoltaicznych. Według zapowiedzi, w najbliższych latach mają zostać poczynione dodatkowe inwestycje w sieci elektroenergetyczne, co pozwoliłoby na ustabilizowanie sytuacji.

Aktualnie trudne do przewidzenia jest kształtowanie się w przyszłości ceny energii elektrycznej. W krajowym miksie energetycznym ciągle większą część energii produkuje się z węgla. To może prowadzić do zwiększania się ceny jej wytworzenia. Znaczący wzrost może powodować dylemat użytkowników, czy technologia pomp ciepła przynosi dostatecznie oszczędności w eksploatacji i czy są one warte większych nakładów inwestycyjnych. Jeszcze niedawno cena gazu ziemnego była stosunkowo konkurencyjna, co powstrzymywało inwestorów przed zakupem pomp ciepła.

To, co na pewno będzie sprzyjać wzrostowi rynku, to rozwój instalacji fotowoltaicznych. Mimo ostatnich zmian dotyczących rozliczeń energii produkowanej przez użytkowników nadal oczekiwany jest wzrost w tym segmencie rynku. Technologia pomp ciepła jest szczególnie predysponowana do autokonsumpcji wywarzanej samodzielnie energii elektrycznej.

Jedną z szans jest również strategia renowacji budynków. W Polsce jest około 14,2 mln budynków, które w dużym stopniu cechują się niską efektywnością energetyczną i wymagają zmian w tym zakresie. Termomodernizacja pozwoli na efektywne zastosowanie pomp ciepła w tych obiektach, gdzie wcześniej ich zastosowanie stawałoby pod znakiem zapytania.

Oczywiście wszelkie działania, jak uchwały antysmogowe, programy dotacyjne również będą sprzyjały budowaniu świadomości użytkowników oraz zachęcały do wykorzystania pomp ciepła jako podstawowego i bezpiecznego źródła ciepła.

Na rozwój technologii pomp ciepła mogą dodatkowo wpłynąć zmiany prawa na poziomie Unii Europejskiej, która wyznaczyła sobie za cel dążenie do neutralności klimatycznej a w ostatnim czasie również do niezależności energetycznej.

 

 

 

 

 

 

 

 

Grzegorz Łukasik
Product Manager
Robert Bosch Sp. z o.o.

 


 

Nowe wyzwania i szanse rynku pomp ciepła w Polsce

Sprzedaż pomp ciepła w Unii Europejskiej przekroczyła w ubiegłym roku 2 mln sztuk. W kolejnych 3 latach przewidywane jest podwojenie udziału pomp ciepła na europejskich rynkach grzewczych. Dotychczas w Polsce największe wzrosty osiągane były w segmencie pomp ciepła powietrze-woda. Warto również podkreślić, że w naszym kraju w ubiegłym roku sprzedano 10-krotnie więcej pomp ciepła typu powietrze-woda niż w roku 2017. Co więcej liczba sprzedanych pomp ciepła do celów ogrzewania w Polsce w 2021 r przekroczyła łączną liczbę pomp ciepła sprzedanych w Wielkiej Brytanii, a przewiduje się, że w Wielkiej Brytanii w 2027 roku sprzedaż pomp ciepła przekroczy 600 tys. sztuk, a od 2025 obowiązywać będzie zakaz sprzedaży kotłów gazowych. Na rozwój sprzedaży pomp ciepła powietrze-woda w Polsce wpływają atrakcyjność eksploatacyjna i inwestycyjna tych produktów, wzrost świadomości ekologicznej Polaków i chęć inwestorów do korzystania z bezemisyjnych źródeł ciepła, wygoda obsługi oraz programy dofinansowań takie jak: Czyste Powietrze, Ulga Termomodernizacyjna, Mój Prąd. Czynnikami, które odgrywają znaczącą rolę w kształtowaniu rynku pomp ciepła w Polsce są działania mające na celu rozwiązanie problemu „niskiej emisji”. Pompy ciepła to jedyne efektywne urządzenia likwidujące w pełni przypowierzchniową emisję zanieczyszczeń. Warte podkreślenia jest, że koszt powietrznej pompy ciepła z montażem jest porównywalny, a nawet mniejszy niż koszt zamontowania kotła gazowego z osprzętem, kominem oraz przyłączem gazowym. Tendencje rynkowe jasno wskazują na potrzebę jednoczesnego połączenia termomodernizacji i dekarbonizacji w istniejących budynkach mieszkalnych, co jest ogromną szansą na jeszcze większy rozwój i wzrost popularności pomp ciepła w Polsce.

Z drugiej strony szybki wzrost rynku pomp ciepła w Polsce może napotkać wyzwania, na przykład w postaci braku wystarczającej ilości wykwalifikowanych instalatorów. Będzie to także wyzwanie dla producentów, aby przygotować rozszerzone programy szkoleń i zaproponować uproszczenie montażu wykonywanych instalacji, jednocześnie nie tracąc na jakości, ale tak aby usprawnić montaż urządzeń oraz spopularyzować instalacje pomp ciepła. Ważną kwestią dla międzynarodowych producentów będzie także dostarczenie na rynek polski niezawodnej pompy ciepła dostępnej dla klasy średniej (portfela) Polaków. Kolejnym wyzwaniem i jednocześnie szansą, będzie skrócenie łańcucha dostaw, produkcji podzespołów i osprzętu, co ma w tej chwili istotny wpływ na dostępność produktów na rynkach europejskich. Istotnym aspektem marketingowym i informacyjnym jest promocja możliwości zastosowania pomp ciepła w istniejących budynkach, która jasno pokaże, że możliwe jest zastąpienie starych kotłów węglowych.

Transformacja energetyczna, która ma miejsce dzięki zastosowaniu pomp ciepła, jest w tej chwili ogromną szansą na zmianę na lepsze dla Polaków, ale zarazem wyzwaniem dla producentów i instalatorów tych urządzeń.

Piotr Kokoszka
Dyrektor Sprzedaży Systemów Klimatyzacji i Ogrzewania
Daikin Airconditioning Poland sp. z o.o.


 

Pompy ciepła, niezależność energetyczna i spersonalizowany komfort

Rozwój OZE jest jednym z kluczowych trendów w polityce energetycznej na całym świecie. W związku z transformacją energetyczną nieustannie wzrasta znaczenie pomp ciepła oraz systemów fotowoltaicznych. W ostatnich latach obserwujemy wyraźnie zwrot Klientów w stronę czystego ogrzewania i odnawialnych źródeł energii. Przekłada się to na coraz częstszą wymianę starych kotłów węglowych na pompy ciepła. Na terenach pozbawionych dostępu do sieci gazowej stanowią one dziś praktycznie bezkonkurencyjne źródło ciepła. Kolejne lata zapowiadają dalsze wzrosty sprzedaży tych urządzeń. Wyraźnie widać również zwiększone zainteresowanie systemami fotowoltaicznymi, które coraz częściej dopełniają instalacje bazujące na pompach ciepła. Jest to kontynuacją trendu zauważalnego już w 2021 roku.
Proces zmniejszania ogólnego udziału energii nieodnawialnej w ogrzewnictwie m.in. na rzecz pomp ciepła będzie musiał jeszcze bardziej przyśpieszyć, na co niemały wpływ ma również sytuacja polityczna.

W transformacji energetycznej dużą rolę odgrywać będą również układy hybrydowe, szczególnie rozwiązania oparte na powietrznej pompie ciepła i kotle. Instalacje bazujące na różnych technologiach grzewczych połączone z magazynowaniem ciepła pozwolą na pełną dekarbonizację ogrzewnictwa z równoczesną gwarancją bezpieczeństwa energetycznego odbiorów.
Polityka klimatyczna UE postrzega rozwiązania hybrydowe i magazynowanie energii elektrycznej jako kluczowe dla wzrostu wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych. Obserwowany w ostatnich latach szybki rozwój technologii magazynowania energii elektrycznej otworzył nowe możliwości jej praktycznego wykorzystania, a tym samym możliwość osiągnięcia niezależności energetycznej w różnych obszarach. Dziś już chyba nikt nie ma wątpliwości, że niezależność ta jest równoznaczna z gwarancją bezpieczeństwa energetycznego.

Myśląc o nowych wyzwaniach i rynku pomp ciepła w Polsce należy mieć na uwadze również, że czas, gdy użytkownikom zależało jedynie na zapewnieniu odpowiedniej temperatury, oszczędności czy niezawodności, dawno minął. Również wymaganie dbałości o zrównoważony rozwój powoli staje się standardem. Do tego etapu byliśmy w stanie realizować oczekiwania użytkowników przy pomocy samych urządzeń. Obecnie produktem przestaje być technologia, urządzenie, a staje się wygoda, komfort użytkowania, ale także niezależność energetyczna, które pompy ciepła wraz systemami fotowoltaicznymi są w stanie zapewnić. Kolejny krok to sztuczna inteligencja, samowystarczalność, spersonalizowany komfort. Mamy świadomość, że samo urządzenie już nie wystarczy. Teraz potrzebna jest jeszcze digitalizacja i oferowanie spersonalizowanych rozwiązań systemowych w oparciu o różne źródła ciepła, które będą spełniały nowe oczekiwania i potrzeby ich użytkowników.

Sebastian Walerysiak
Prezes Zarządu
Viessmann Sp. z o.o.