Zapraszamy na XI Kongres PORT PC

Tegoroczny, XI Kongres PORT PC, po ostatniej edycji w wersji hybrydowej, będzie zorganizowany już tylko w wersji stacjonarnej i przez większość czasu prowadzony w dwóch równoległych sesjach tematycznych. Połączy nas wspólny początek, lunch i kończąca debata. Wszystkie wystąpienia i prezentacje będą dostępne w wersji wideo kilkanaście dni po wydarzeniu. Po to, aby nie ułatwiać Państwu wyboru sesji tematycznej, postaraliśmy się maksymalnie urozmaicić tematycznie wykłady i prezentacje. Jestem przekonany, że każdy z uczestników znajdzie intersujące dla siebie tematy.
Przybliżmy kilka najważniejszych.

▪ Istotnym tematem będzie niewątpliwie wystąpienie, w którym nastąpi spektakularne obalenie 20 mitów na temat pomp ciepła. Dokona tego Jan Rosenow, zeszłoroczny laureat wyróżnienia PORT PC, szef Regulatory Assistance Project (RAP), jednego z najważniejszych think tank’ów w Europie.

▪ Raport Międzynarodowej Agencji Energii (IEA) „The Future of Heat Pumps” przedstawi z kolei Laura Cozzi − dyrektor ds. zrównoważonego rozwoju, technologii i prognoz (STO). Warto dodać, że  nie byłoby możliwe wydanie tego opracowania w j. polskim bez zaangażowania się Ministerstwa Klimatu i Środowiska i bezpośredniego wsparcia ministra Piotra Dziadzio, który podczas kongresu wprowadzi nas w związane z tym zagadnienia w kontekście zmian założeń do nowej Polityki Energetycznej Polski PEP 2040. Przypomnijmy, że raport „The Future of Heat Pumps” to kontynuacja mapy drogowej IEA „Net Zero by 2050”, bardzo ważnego opracowania, które wskazuje na pompy ciepła jako kluczową technologię w ogrzewaniu budynków. Według raportu, kraje OECD powinny już w 2025 r. zaniechać sprzedaży samodzielnych kotłów na paliwa kopalne. Prognozuje się, że w 2050 r. liczba pomp ciepła zamontowanych w budynkach na świecie ma wzrosnąć 10-krotnie − do 1,8 mld szt. i mają one mieć 65% udziału w wytwarzaniu ciepła w krajach OECD. Szerokie zastosowanie pomp ciepła należy łączyć z termomodernizacją budynków.

▪ Inspirujące będą zapewne najnowsze doświadczenia z niemieckiego rynku pomp ciepła, które zaprezentuje Marek Miara z Fraunhofer ISE. Rynek ten cechuje największa i najszybsza w Europie, kompleksowa transformacja w przejściu od kotłów gazowych do elektrycznych pomp ciepła. Rząd Niemiec planuje, że do 2030 r. zamontowanych zostanie w tym kraju 5-6 mln pomp ciepła.

▪ W związku z tym, że pod koniec czerwca 2023 r. planowane jest zakończenie tzw. trilogu dotyczącego nowelizacji dyrektywy EPBD, prawdopodobnie będziemy mogli przedstawić na kongresie ostateczne już uzgodnienia dot. zmian w tej dyrektywie. Szczegóły istotne dla branży omówi Małgorzata Smuczyńska – wiceprezes zarządu PORT PC.

▪ W dniu kongresu odbędzie się też premiera nowych temperatur projektowych zewnętrznych (obliczeniowych) dotyczących ogrzewania i chłodzenia. Przypomnę, że nie zmieniły się one w Polsce od ponad 60 lat. Nowe obliczenia wykonał wybitny specjalista Piotr Narowski z Politechniki Warszawskiej, a  inicjatorami i sponsorami przedsięwzięcia były trzy podmioty: SPIUG, firma KAN sp. z o.o. oraz PORT PC. Przy okazji porozmawiamy o tym, w jakim kierunku powinien pójść dobór pomp ciepła w związku ze zmianami klimatycznymi, ale też w kontekście stosowania taryf dynamicznych czy typu „smart” z blokadą czasową dostawy energii

▪ Ponad 3 lata temu uruchomiliśmy kampanię „Dom bez rachunków”. W tym roku, kontynuując temat, pokażemy wyniki analiz i przykłady budynków jednorodzinnych z pompami ciepła, fotowoltaiką i magazynami energii elektrycznej. Wskażemy, jaką część energii z fotowoltaiki można wyprodukować w swoim domu w ujęciu rocznym. Analizy przedstawi Adolf Mirowski, członek zarządu PORT PC, a przykłady rzeczywistych budynków z takim wyposażeniem, w Polsce i Niemczech − redaktor Waldemar Joniec, członek PORT PC.

▪ Wreszcie − skupimy się na wyzwaniach i możliwościach polskiej branży pomp ciepła w najbliższych latach. Omówimy szansę, jaką dają projekty „Unijny akcelerator pomp ciepła” oraz „Net Zero Industry Act”. Odpowiemy też na pytania, w jakim zakresie jest możliwa produkcja pomp ciepła i komponentów w Europie i co trzeba zrobić, aby możliwie najbardziej skorzystali na tym polscy producenci.

Paweł Lachman
Prezes Zarządu
Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła

Raport Międzynarodowej Agencji Energii „The Future of Heat Pumps”

Szanowni Państwo,

Raport Międzynarodowej Agencji Energii „The Future of Heat Pumps” dotyczący perspektyw rozwoju pomp ciepła, to dokument prezentujący w spójny, przejrzysty sposób obecną sytuację oraz perspektywy rozwoju niskoemisyjnych źródeł ciepła dla odbiorców indywidualnych, i komunalnych. Obszar opisany w raporcie w istotny sposób wpisuje się zarówno w bezpieczeństwo dostaw ciepła, jak i bezpieczeństwo energetyczne oraz wspiera politykę suwerenności energetycznej realizowanej w ramach PEP 2040. W obliczu kryzysu energetycznego wywołanego przez agresję Rosji na Ukrainę zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego jest przedsięwzięciem o kluczowym znaczeniu, więc w tym kontekście pompy ciepła mogą nie tylko dokonać zmiany na rynku grzewczym, ale także być ważnym elementem transformacji energetycznej.

W Polsce ponad 40% gospodarstw domowych jest zaopatrzonych w ogrzewanie i ciepłą wodę z sieciowych systemów ciepłowniczych. Dotyczy to nie tylko największych miast i aglomeracji, ale również miasteczek o charakterze powiatowym. Z przyczyn historycznych i socjoekonomicznych, znaczący wolumen ciepła systemowego pochodzi ze spalania węgla kamiennego, który jest paliwem charakteryzującym się wysoką emisją CO2. Powoduje to znaczące obciążenia finansowe przedsiębiorstw ciepłowniczych, wynikające z konieczności umarzania uprawnień do emisji CO2 w ramach systemu EU ETS. Warto zwrócić uwagę, że obecnie udział OZE w paliwach służących wytwarzaniu ciepła systemowego wynosi zaledwie ok. 10%, z czego największy wkład wnosi biomasa.

Konsekwentna polityka klimatyczna Unii Europejskiej, wyrażająca się w szczególności w pakiecie Fit for 55, powoduje, że kwestia emisyjności ciepła dostarczanego z systemów ciepłowniczych do budynków zyskuje na zaznaczeniu. Wymagania odnośnie nowych i znacznie zmodernizowanych budynków, dążą do osiągnięcia zerowej emisji, co oznacza, że poza odpowiednią izolacją termiczną budynki będą musiały mieć zapewniony wysoki udział OZE w dostarczanej energii.

Dodatkowo konieczność poprawy jakości powietrza powoduje, że w warunkach ograniczeń dostępności paliw kopalnych, niezbędne jest korzystanie z odnawialnych źródeł energii. Polski rząd, biorąc tę konieczność pod uwagę jako jeden z nadrzędnych celów realizowanej przez siebie polityki energetyczno-klimatycznej, wprowadził inicjatywy dążące do jak najszybszego wprowadzenia wymaganych zmian. Widać to na przykładzie programu „Czyste Powietrze”, którego celem jest ograniczenie emisji pyłów i innych zanieczyszczeń wprowadzanych do atmosfery w wyniku wykorzystywania kotłów na paliwa stałe. Dzięki uruchomionym programom dotacyjnym, Polska jest europejskim liderem pod względem rozwoju rynku pomp ciepła. Według dostępnych danych w ubiegłym roku w Polsce sprzedano ponad 200 tys. pomp ciepła, z czego ponad 188 tys. to pompy ciepła typu powietrze-woda. W ciągu 10 lat nastąpił ponad stukrotny wzrost rynku pomp ciepła tego typu. To pokazuje, że działania podjęte przez Polskę przynoszą wymierne efekty i mają istotny wpływ na realizację unijnej polityki energetyczno-klimatycznej, przyczyniając się do poprawy jakości powietrza.

W Ministerstwie Klimatu i Środowiska opracowaliśmy „Wieloletni Program Rozwoju Wykorzystania Zasobów Geotermalnych w Polsce”, którego obszerny fragment dedykowany jest rozwojowi technologii pomp ciepła czerpiących energię nie tylko z otaczającego powietrza, ale także z energii zmagazynowanej w Ziemi lub w wodzie i cieple odpadowym generowanym w różnych obszarach działalności gospodarczej.

Kluczową jednak rolę powinno odgrywać wykorzystanie geotermii niskotemperaturowej, czyli tzw. płytkiej geotermii. Wykorzystuje ona ciepło zgromadzone w gruncie, tuż pod powierzchnią ziemi oraz w skałach na głębokości nie przekraczającej 200 m. Na korzyści oferowane przez to rozwiązanie zwrócono już uwagę w przedmiotowym raporcie i prowadzonych dyskusjach w ramach MAE, w których miałem przyjemność uczestniczyć jako przedstawiciel Polski w Radzie Zarządzającej Agencji. Ich rozwój jest szczególnie dynamiczny w krajach o podobnych warunkach klimatycznych, jak Polska. Posiadają one szerokie perspektywy, zwłaszcza w przypadku zastosowań dla pojedynczych budynków lub ich grup. Trzeba również zwrócić uwagę, że pompy ciepła mogą pracować także dla wytwarzania chłodu, co wydłuża czas ich pracy w roku i zwiększa opłacalność ekonomiczną. Przede wszystkim są jednak stabilnym, praktycznie niewyczerpywalnym źródłem ciepła i chłodu. Energia produkowana przy ich zastosowaniu jest dostępna przez całą dobę, 365 dni w roku, niezależnie od warunków pogodowych i warunków atmosferycznych.

Najtańsze i najprostsze w procesie montażu są pompy ciepła typu powietrznego, ponieważ nie wymagają wykonywanie prac ziemnych związanych z montażem dolnego źródła. Wodne i gruntowe pompy ciepła, dla których konieczne jest zainstalowanie dolnego źródła w gruncie lub wykonanie studni głębinowych, cechują się wyższymi kosztami, ale w końcowym rozrachunku ekonomicznym są wydajniejsze i bezpieczniejsze, szczególnie w okresach bardzo niskich temperatur.

Pompy ciepła są technologią stale rozwijaną, a osiągana przez nie sprawność jest coraz wyższa, podobnie jak zakres temperatur pracy. Jest to szczególnie istotne dla polskich systemów ciepłowniczych, które projektowane pod kątem stosowania paliw kopalnych, w okresie sezonu grzewczego charakteryzują się temperaturą zasilania powyżej 100°C. Z tego powodu, dotychczas uznawano pompy ciepła jako niekompatybilne do zasilania takich systemów ciepłowniczych w sezonie grzewczym. Jednak również w tym obszarze pojawiają się zmiany, gdyż projektowane są coraz wydajniejsze pompy o parametrach dostosowanych do pracy w takich warunkach.

Warto podkreślić, że w ostatnich kilku latach obserwowany był także dynamiczny przyrost nowych instalacji OZE. W ciągu siedmiu lat moc zainstalowana w OZE w Polsce wzrosła trzykrotnie, osiągając poziom 22 GW. Produkcja energii elektrycznej z OZE stanowi wsparcie dla rozwijającego się rynku pomp ciepła gdyż w przypadku prosumentów, energia z instalacji fotowoltaicznych, zmniejsza zapotrzebowania na energię z sieci elektroenergetycznej, a tym samym stanowi odciążenie w sytuacji zwiększonego popytu na energię. Energia z wiatru jest natomiast generowana częściej w godzinach nocnych i okresie jesienno-zimowym, czyli wtedy kiedy pompy ciepła pobierają ją w większej ilości.

Pompy ciepła są niewątpliwie ważnym czynnikiem w integracji wielu sektorów i odpowiednio wykorzystane mogą przyczynić się do ich dekarbonizacji. Wkomponowanie pomp ciepła w potrzeby systemu elektroenergetycznego będzie zatem możliwe poprzez magazynowanie ciepła w gruncie, integrowanie ich pracy z instalacjami PV oraz magazynami energii.

Istotnym elementem rozwoju pomp ciepła jest wsparcie naukowe i rozwój technologiczny, dlatego wspólnie z branżą pomp ciepłą powołaliśmy HUB Technologiczno-Naukowo-Biznesowy w Miękini, k. Krakowa, który docelowo będzie stanowił wsparcie rozwoju tej technologii i integracji z innymi źródłami energii odnawialnej.

Niniejszy raport stanowi istotne źródło wiedzy o przyszłości technologii pomp ciepła oraz przyczynia się do upowszechnienia wiedzy na temat tych szczególnie istotnych dla powodzenia transformacji ciepłownictwa w Polsce urządzeń. Zachęcam polskich czytelników do zapoznania się z publikacją i wykorzystywania zawartej w niej wiedzy na rzecz poprawy jakości powietrza i szerzej – środowiska naturalnego, które tak istotnie wpływa na komfort naszego życia.

dr Piotr Dziadzio
Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Klimatu i Środowiska
Pełnomocnik rządu ds. polityki surowcowej państwa

 

 

 

 

Wsparcie branży pomp ciepła poprzez realizację programów NFOŚiGW 

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), będąc największą w kraju instytucją publiczną finansującą ekorozwój Polski, za jedno ze swoich priorytetowych zadań uznaje upowszechnianie odnawialnych źródeł energii (OZE), wzrost efektywności energetycznej oraz uczestniczenie w procesie transformacji sektora energetycznego i ciepłowniczego. W tym obszarze NFOŚiGW reaguje na potrzeby Polaków i bieżące tendencje na rynku, między innymi poprzez realizację skierowanych do indywidualnych odbiorców, powszechnych programów priorytetowych, takich jak „Czyste Powietrze”, „Mój Prąd”, „Moje Ciepło” czy „Ciepłe Mieszkanie”.

Głównym celem programu „Moje Ciepło” jest wsparcie w Polsce rozwoju ogrzewnictwa indywidualnego i energetyki prosumenckiej z zastosowaniem zeroemisyjnych źródeł ciepła w postaci pomp ciepła w nowo budowanych domach jednorodzinnych. Program „Moje Ciepło” jest realizowany ze środków Funduszu Modernizacyjnego i stanowi odpowiedź na aktualne potrzeby indywidualnych inwestorów (osób fizycznych), którzy starają się myśleć przyszłościowo zarówno pod kątem ekologii, jak i ekonomii. Podstawowym warunkiem udzielenia dofinansowania jest uzyskanie podwyższonego standardu energetycznego budynku. Budżet na realizację celu programu wynosi 600 mln zł.

Intensywność dofinansowania w formie dotacji sięga od 30 proc. do 45 proc. kosztów kwalifikowanych, nie więcej jednak niż 21 tys. zł na jedną współfinansowaną inwestycję. Wysokość dofinansowania uzależniona jest od rodzaju zainstalowanej pompy ciepła, tj. zakup/montaż pompy ciepła typu powietrze/woda z osprzętem, zbiornikiem akumulacyjnym/buforowym, zbiornikiem ciepłej wody użytkowej wraz z osprzętem. „Moje Ciepło” to program, który budzi duże zainteresowanie potencjalnych beneficjentów. Dość powiedzieć, że złożono już 16.797 prawidłowo wypełnionych wniosków o dofinansowanie na kwotę 137,3 mln złotych (według danych na 19 maja 2023 r.). Liczba przyznanych przez NFOŚiGW dofinansowań do projektów instalacji pomp ciepła w ramach tego programu sięgnęła już 11.840 wniosków na kwotę niemal 96,7 mln złotych. Co istotne, program ten jest komplementarny wobec programu „Czyste Powietrze”, stanowiąc jego dopełnienie w zakresie popularyzacji urządzeń zaliczanych do odnawialnych źródeł energii, w tym wypadku pomp ciepła.

Realizacja programu „Czyste Powietrze” pod kątem upowszechniania zeroemisyjnych źródeł ciepła to także wielki sukces, bowiem dane z końca marca 2023 roku wykazują, iż wnioski złożone do programu aż w 60 proc. dotyczyły wymiany nieefektywnych źródeł ciepła (tzw. kopciuchów) na pompy ciepła. Wskaźnik ten od czerwca 2022 roku wzrósł z poziomu około 30 proc. i utrzymuje się obecnie na poziomie około 60 proc.

Natomiast udział pomp ciepła we wnioskach złożonych od początku uruchomienia programu – według stanu na koniec marca  2023 roku  – wynosi 30 proc.

Popularny pozostaje wciąż program „Mój Prąd” wspierający domową fotowoltaikę. Jego nowa odsłona nadal jest kierowana bezpośrednio do osób fizycznych, czyli właścicieli domów jednorodzinnych. Dofinansowanie, oprócz instalacji fotowoltaicznych, dotyczy także powietrznych, wodnych i gruntowych pomp ciepła, wykorzystywanych albo do samego ogrzewania domu, albo w połączeniu z jednoczesnym zapewnieniem ciepłej wody użytkowej.

Energetyka prosumencka oraz ogrzewnictwo indywidualne rozwijane są w Polsce bardzo dynamicznie. Programy takie jak „Czyste Powietrze”, „Moje Ciepło”,  „Ciepłe Mieszkanie” czy „Mój Prąd” stanowią ważny element w całym procesie „zielonej” zmiany w obszarze energetyki i ciepłownictwa. Szerokie zastosowanie w domach jednorodzinnych pomp ciepła, które zaliczają się do najnowocześniejszych, ekologicznych, zeroemisyjnych źródeł ciepła, przyczynia się poprawy jakości powietrza w naszym kraju i do osiągania wytyczonych celów klimatycznych.

W czasach, kiedy tak istotnym wyzwaniem dla Polski jawi się transformacja energetyczna, idąca w parze z zapewnieniem bezpieczeństwa energetycznego Polaków, niezwykle ważne jest źródło ciepła, które zapewnia większą samowystarczalność na poziomie gospodarstw domowych. Wzmacnianie niezależności energetycznej państwa oraz jego obywateli to nie tylko kwestia ekonomiczna i społeczna, ale wręcz element polskiej racji stanu.

Paweł Mirowski
Zastępca Prezesa Zarządu
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów do spraw programu „Czyste Powietrze” i efektywności energetycznej budynków

Globalny kryzys energetyczny jest punktem zwrotnym w transformacji czystej energii

Globalny kryzys energetyczny jest punktem zwrotnym w transformacji czystej energii. Energetyka słoneczna, wiatrowa, samochody elektryczne, a teraz także pompy ciepła należą do tych szybko rozwijających się technologii, które kształtują nową gospodarkę energetyczną. W rzeczywistości pompy ciepła nigdy nie były bardziej widoczne w debacie publicznej jako narzędzie do walki ze zmianami klimatu i lokalnym zanieczyszczeniem powietrza, które zarazem służy zmniejszeniu importu gazu. Jeśli wdrażaniu pomp ciepła towarzyszy odpowiednia polityka, zapewniają one również znaczne oszczędności gospodarstwom domowym.

Dane IEA (Międzynarodowej Agencji Energetycznej) pokazują, że w ubiegłym roku nadal odnotowywano dwucyfrowy wzrost sprzedaży pomp ciepła. W samej Europie ich sprzedaż wzrosła o prawie 40%, a w Polsce się podwoiła. W coraz większej liczbie krajów pompy ciepła wyprzedają pod względem popularności kotły gazowe. Według naszego ostatniego raportu Future of Heat Pumps, udział pomp ciepła w zaspokajaniu globalnych potrzeb grzewczych ma się podwoić do 2030 roku.

Chociaż należy przezwyciężyć szereg trudności, takich jak niedobór instalatorów oraz restrykcje lub występujące w praktyce ograniczenia  dla nowych instalacji, warunki są w dużej mierze odpowiednie do dalszego rozwoju w zakresie wdrażania pomp ciepła. XI Kongres PORT PC w Krakowie może pomóc pokonać istniejące bariery, umożliwiając podzielenie się informacjami o najnowszych osiągnięciach branży, zrealizowanych badaniach, a także o  kształtowaniu polityki w dziedzinie pomp ciepła.

Laura Cozzi
Dyrektor
Sustainability, Technology and Outlooks
International Energy Agency (IEA)

20 mitów na temat pomp ciepła, które mogłeś już wcześniej usłyszeć

Media społecznościowe i gazety są pełne mitów na temat pomp ciepła. Większość z nich jest całkowitą nieprawdą. Kilka z nich jest jednak częściowo słusznych. Przyglądam się tym mitom i wyjaśniam, dlaczego większość z nich jest fałszywa. Osoby zainteresowane pompami ciepła powinny zapoznać się z dowodami i ocenić je samodzielnie. Przyjrzyjmy się po kolei tym mitom:

Mit 1: “Pompy ciepła nie działają w zimnym klimacie”. To nieprawda. Najwięcej pomp ciepła w przeliczeniu na mieszkańca można znaleźć w krajach o najzimniejszym klimacie. Jak pokazują nasze badania opublikowane w Nature Energy, ponad połowa gospodarstw domowych w Norwegii posiada taką pompę.

Mit 2: “Pompy ciepła nie działają, gdy jest zimno”. Jest to głównie nieprawda. Nawet w temperaturze znacznie poniżej zera pompy ciepła nadal działają wydajnie i skutecznie, jak pokazują dane terenowe z Wielkiej Brytanii, Niemiec, Szwajcarii, Kanady, USA i Chin. W przypadku bardzo niskich wartości temperatury, znacznie poniżej zera (-20oC i mniej), mogą być potrzebne systemy z pewną formą zasilania szczytowego. Jednak taka temperatura zwykle nie występuje w Wielkiej Brytanii.

Mit 3: “Pompy ciepła nie działają w istniejących budynkach”. To nieprawda. Niemiecki Instytut Fraunhofera przeprowadził szeroko zakrojone testy terenowe i monitorowanie pomp ciepła w istniejących budynkach i stwierdził, że pompy ciepła działają w nich bezproblemowo i niezawodnie. Potwierdzają to ostatnie testy przeprowadzone w Wielkiej Brytanii.

Mit 4: “Pompy ciepła zawsze będą wymagać zapasowego systemu ogrzewania, aby utrzymać ciepło”. To nieprawda. 79% domów monitorowanych w ramach brytyjskiej próby elektryfikacji ogrzewania nie ma zainstalowanego zapasowego systemu ogrzewania i wykorzystuje pompę ciepła do zapewnienia wszystkich potrzeb związanych z ciepłą wodą i ogrzewaniem pomieszczeń.

Mit 5: “Pompy ciepła nie działają w starych budynkach”. To nieprawda. Wyniki z Wielkiej Brytanii wskazują, że nie ma znaczących różnic w wydajności w zależności od wieku domu.

Od 2019 r. mam również pompę ciepła w moim wiktoriańskim domu zbudowanym w 1880 r. i działa ona bardzo dobrze, oszczędzając energię, emisję dwutlenku węgla i pieniądze.

Mit 6: “Pompy ciepła działają tylko w dobrze zaizolowanych budynkach”. To nieprawda. Badania pokazują, że “domy nie muszą być poddawane gruntownej renowacji, aby umożliwić instalację pompy ciepła”. Jednak dobra efektywność energetyczna materiałów budowlanych [Fabric Energy Efficiency] obniża koszty eksploatacji, podobnie jak w przypadku domów ogrzewanych kotłami węglowymi, gazowymi lub olejowymi.

Mit 7: “Pompy ciepła działają tylko z ogrzewaniem podłogowym”. To nieprawda. Jak pokazują badania, pompy ciepła dobrze współpracują również z grzejnikami. W niektórych przypadkach grzejniki mogą wymagać modernizacji, czyli wymiany na nowe, o większej mocy. Często nie jest to jednak konieczne, ponieważ powszechną praktyką instalatorów systemów grzewczych w minionych latach było przewymiarowywanie grzejników.

Mit 8: “Pompy ciepła nie zapewniają  wystarczająco dużo ciepła”. To nieprawda. Gospodarstwa domowe, które zainstalowały pompę ciepła zgłaszają w ankietach, że jest im tak samo komfortowo lub bardziej komfortowo niż przed instalacją. 81% zauważyło poprawę poziomu komfortu.

Mit 9: “Pompy ciepła są głośne”. Gruntowe pompy ciepła wytwarzają bardzo mało hałasu. Powietrzne pompy ciepła mogą być również ciche, jak pokazuje ten film, a nowsze modele stały się znacznie cichsze. Należy też pamiętać, że latem, gdy przebywamy w ogrodzie, pompy ciepła zwykle nie pracują, ponieważ nie jest wymagane ogrzewanie, a tylko przygotowanie ciepłej wody, które można również zaplanować na czas, gdy nie przebywamy na zewnątrz.

Mit 10: “Pompy ciepła są droższe w eksploatacji i zwiększają rachunki za ogrzewanie”. To, czy pompa ciepła pozwala gospodarstwom domowym zaoszczędzić pieniądze, zależy: a) od wydajności systemu i b) od cen energii. IEA opracowała poręczne interaktywne narzędzie obliczeniowe, które pozwala zbadać i porównać ekonomikę różnych systemów ogrzewania budynków mieszkalnych.

Mit 11: “Pompy ciepła obniżają wartość nieruchomości”. To nieprawda. Dowody sugerują coś wręcz przeciwnego. Pompy ciepła zwiększają wartość nieruchomości. Przykład: “Rezydencje z powietrzną pompą ciepła zyskują średnio 4,3-7,1% (lub 10 400-17 000 USD) premii cenowej“.

Mit 12: “Pompy ciepła są nieprzystępne cenowo”. Jest to tylko częściowo prawda. Cena pompy ciepła jest wyższa niż urządzeń grzewczych na paliwa kopalne, jednak wiele krajów, w tym Polska, oferuje dotacje na pompy ciepła. Ponadto, uwzględniając koszty eksploatacji, pompy ciepła mogą zapewnić oszczędności w całym okresie eksploatacji w porównaniu z systemami na paliwa kopalne.

Mit 13: “Sieć energetyczna nie poradzi sobie z pompami ciepła”. Częściowo prawda. W wielu miejscach sieć jest w stanie dostarczyć energię elektryczną dla większej liczby pomp ciepła. Jednak przy znacznym wykorzystaniu pomp ciepła, zapotrzebowanie na energię elektryczną wzrośnie i konieczne będą inwestycje w sieć elektroenergetyczną.

Mit 14: “Pompy ciepła są jedynym niskoemisyjnym rozwiązaniem dla ogrzewania”. To nieprawda. Lepsza efektywność materiałów budowlanych i ogrzewanie z sieci ciepłowniczych są również bardzo ważne i mogą zaoferować duże korzyści dla systemu energetycznego pod względem elastyczności i korzyści systemowych.

Mit 15: “Pompy ciepła nie mogą być instalowane w małych mieszkaniach”. To nieprawda. Istnieją projekty, w których gruntowe pompy ciepła są instalowane w wieżowcach, na przykład firmy Kensa. Duże pompy ciepła mogą zasilać sieci ciepłownicze zaopatrujące mieszkania w ciepło.

Mit 16: “Zamarzniesz podczas przerwy w dostawie prądu i lepiej będzie, jeśli zainstalujesz kocioł olejowy lub gazowy”. To prawda, że podczas przerwy w dostawie prądu pompy ciepła nie mogą działać. Ale to samo dotyczy kotłów gazowych i olejowych.

Mit 17: “Nie ma popytu na pompy ciepła”. To nieprawda. W 2022 r. odnotowano rekordowy wzrost sprzedaży pomp ciepła w Europie, a w USA w tym samym roku sprzedano ponad 4 mln pomp ciepła, przewyższając po raz pierwszy sprzedaż kotłów gazowych. W Polsce popyt na pompy ciepła również wzrósł w 2022 r. aż o 120%.

Mit 18: “Można po prostu zainstalować pompę ciepłą i zapomnieć o izolacji”. Jest to głównie nieprawda. Tak, pompy ciepła mogą ogrzać każdy budynek, nawet jeśli nie jest on zaizolowany, ale wiąże się to ze znacznymi kosztami. Nawet umiarkowana poprawa efektywności energetycznej materiałów budowlanych  ma sens, także w przypadku ogrzewania paliwami kopalnymi.

Mit 19: “Pompy ciepła nie działają długo”. To nieprawda. Pompy ciepła mają długą żywotność, mogącą przekraczać 15, a nawet 20 lat, jeśli są dobrze konserwowane, jak pokazują dane z badań przeprowadzonych w USA.

Mit 20: “Pompa ciepła musi być cały czas włączona”. Pompy ciepła nigdy nie wyłącza się ręcznie, ale nie oznacza to, że pracuje ona przez cały czas. System automatycznie dostosowuje się do temperatury zewnętrznej i wewnętrznej i ogranicza swoją pracę, gdy jest cieplej.

Jan Rosenow
dyrektor i kierownik Programów Europejskich
Regulatory Assistance Project (RAP)

Doświadczenia z “rewolucji” na rynku pomp ciepła w Niemczech

Szeroko rozumiany rynek pomp ciepła można określić obecnie jednym słowem – jako bardzo dynamiczny. Dynamika dotyczy nie tylko znacznych wzrostów sprzedaży widocznych na wielu europejskich rynkach, ale również zmian legislacyjnych oraz technologicznych. Duże przyrosty sprzedaży odnotowały nie tylko kraje, w których pompy ciepła dopiero zaczynają odgrywać większą rolę, jak Belgia czy Słowacja, ale również rynki dojrzałe, jak Niemcy czy Włochy. Polska znalazła się w ścisłej czołówce, co zostało wyraźnie odnotowane na arenie międzynarodowej.

Rząd niemiecki poprzez szeroko zakrojone działania, zamierza osiągnąć sześć milionów pomp ciepła zainstalowanych do roku 2030. Jeszcze ostrzejsze są plany wprowadzenia zasady minimum 65% odnawialnych źródeł energii we wszystkich urządzeniach grzewczych, instalowanych zarówno w budynkach nowych, jak i istniejących, już od 2024 roku. W praktyce oznacza to niemal całkowity zakaz instalowania kotłów gazowych oraz olejowych. Te bardzo ambitne plany spotkały się z żarliwą dyskusją w niemieckich mediach. Trwająca obecnie debata pokazuje, jak ważna jest odpowiednia komunikacja, aby z zasady słuszne plany nie spotkały się z odrzuceniem społecznym. Wydaje się, że najbliższe miesiące będą kluczowe dla politycznego sukcesu tego pomysłu.

Ambitne plany rozwoju pomp ciepła dotyczą nie tylko poszczególnych krajów, ale również strategii całej Unii Europejskiej. Przedstawiony w maju bieżącego roku „Heat Pumps Action Plan” ma w przyszłości pomóc osiągnąć ambitne cele dotyczące pomp ciepła, a tym samym przyczynić się do koniecznych działań na rzecz ograniczania skutków zmian klimatycznych oraz zwiększania niezależności energetycznej od surowców kopalnych.

Szybki rozwój rynków zbytu połączony jest z jednoczesną koniecznością wprowadzenia zmian technologicznych. Inaczej mówiąc, producenci pomp ciepła nie tylko muszą znacznie zwiększać ilości produkowanych urządzeń, ale i jednocześnie inwestować w rozwój technologiczny. Przyszłe pompy ciepła będą miały znacznie bardziej ekologiczne czynniki robocze, ułatwioną komunikacje z systemem energetycznym, zarówno w skali mikro jak i makro, będą łatwiejsze w instalacji, a zmiany w procesach produkcyjnych oraz ilość produkowanych pomp ciepła zmniejszy ich cenę. Aspekt ten, połączony z tańszą instalacją, jest kluczowy dla odbiorców indywidualnych, a co za tym idzie dla szerokiej implementacji pomp ciepła i przejście od paliw kopalnych do zielonego ciepła.

Przy całej euforii oraz optymizmie związanym z przyszłością branży, należy nie tylko zdawać sobie sprawę z nieuniknionych problemów powiązanych z tak dynamicznymi zmianami rynku, ale starać się również na nie przygotować. Jestem przekonany, że kolejna odsłona Kongresu Polskiej Organizacji Pomp Ciepła będzie ważnym krokiem na tej drodze.

Marek Miara
Business Developer Heat Pumps
Fraunhofer ISE

Bardzo konkurencyjny rynek pomp ciepła i ogromne wyzwania stojące przez Unią Europejską i Polską

Powolna, mozolna transformacja energetyczna w Polsce

W zeszłym roku w artykule na Kongres Port PC 2022 pisałem że 2022 Polska ma szansę stać się jednym z liderów transformacji energetycznej w Europie i to pomimo braku spójnej wizji transformacji energetycznej naszego rządu. Obecnie uważam że zaprzepaszczamy szanse na zwiększenie konkurencyjności naszej gospodarki w średnim horyzoncie czasowym.

Przyczyny są następujące:

  1. Brak wizji i strategii polskiej transformacji, zwlekanie z jednoznacznym przekazem że elektryfikacja ogrzewania i odejście od paliw kopalnych to strategiczny imperatyw nie tylko Unii Europejskiej a także Polski
  2. Spowolniona transformacja energetyczna, mozolna legislacja dotycząca OZE skutkująca wysokim cenami energii elektrycznej w Polsce (ze względu na obciążenie kosztami emisji CO2)
  3. Mizerne wsparcie rodzimego przemysłu OZE
  4. Rozwodnienie i opóźnienia w zakazie stosowaniu kotłów na paliwa stałe
  5. Dotacje i dofinasowania dla użytkowników kotłów na paliwa stałe i kotłów gazowych
  6. Dodatkowo na to nakładają się problemy w samej Unii Europejskiej wynikające z radykalizmu części Państw Unii Europejskiej i urzędników którzy nie uwzględniają w pełni realiów ekonomicznych i kosztów inwestycyjnych związanych z transformacją.

Niezwykle trudny i konkurencyjny rynek pomp ciepła w Europie i Polsce

Ostatnie wydarzenia na rynku pomp ciepła a zwłaszcza przejęcie firmy Viessmann przez firmę Carrier jest moim zdaniem dopiero początkiem zmian na globalnym rynku producentów urządzeń grzewczych, a zwłaszcza pomp ciepła.

Rynek ten w przyszłości będzie ekstremalnie konkurencyjny. Koncerny z Azji które aktywnie penetrują ten rynek są firmami wielokrotnie większymi od największych producentów europejskich, posiadają znacznie większe moce produkcyjne oraz są silniejsze kapitałowo. Dysponują bez porównania większymi środkami na badania i rozwój a ich doświadczenie i umiejętność masowej produkcji są nieporównywalne z najlepszymi producentami z Europy. Spodziewam się więc w przyszłości konsolidacji rynku i ogromnej konkurencji.

Dodatkowo zapowiadane i planowane moce produkcyjne pomp ciepła do 2030 roku, biorąc pod uwagę tylko najsilniejszych producentów, znacząco przewyższają przewidywane zapotrzebowanie na pompy ciepła.

Nie inaczej będzie też na rynku polskim i dzieje się to bardzo dynamicznie. Już mamy do czynienia z szeregiem marek które posiadają duże stany magazynowe niesprzedanych pomp ciepła. Rynek już tym roku dokona surowej oceny przygotowania firm do prawdziwej walki konkurencyjnej w świetle dobrej dostępności urządzeń. 

Trudna sytuacja gospodarcza i skutki niejasnej polityki rządu

Jesteśmy świadkami silnego spowolnienia gospodarczego. Przykładowo w marcu 2023 roku liczba udzielonych kredytów hipotecznych na budowę domu spadła w porównaniu do roku 2022 o 47%, a liczba udzielonych pozwoleń na budowę spadła o 33%. Silne spadki utrzymują się od od marca 2022 roku czyli od czasu agresji Rosji na Ukrainę.  Nie możemy więc spodziewać się wzrostów na rynku pomp ciepła do nowo budowanych domów.

Dodatkowo przy obecnych cenach różnych nośników energii, zmiana źródła ciepła na pompę ciepła dla użytkowników prywatnych jest w gruncie rzeczy nieopłacalna (biorąc pod uwagę wyłącznie koszty ogrzewania). W związku z tym spodziewamy się spadków na rynku pomp ciepła w Polsce, co będzie sytuacją wyjątkową w Unii Europejskiej.

Czy są zatem powody do optymizmu?

Mam nadzieję, że pomimo wszystkich potencjalnych trudności wykorzystamy ogromny potencjał rynku i wspaniałą elastyczność i przedsiębiorczość naszych obywateli. Potrzeba naprawdę niewiele, jednoznacznego przekazu dla użytkowników końcowych i spójnej wizji rządzacych. Nie ma żadnego powodu by w przyszłości  wykorzystywać do ogrzewania czy transportu paliwa kopalne. Miejsce węglowodorów powinno być wyłącznie w przemyśle chemicznym.

Firma Panasonic jest przygotowana na masowe wprowadzanie technologii pomp ciepła, na wszystkie, nawet najbardziej radykalne pomysły Komisji Europejskiej i związane z tym wyzwania technologiczno- produkcyjne. Będziemy wzmacniać rozwój rynku w Polsce jak i w całej Europie.

Udana i jak najszybsza transformacja energetyczna naszego kraju może tylko zwiększyć konkurencyjność Polski i jej zamożność. Wspierajmy zatem działania PORT PC we własnym interesie ale także w interesie naszego kraju!

Mariusz Luchowski
Country Manager Poland
Panasonic Heating& Ventilation Air-conditioning Europe (PHVACEU)

Rynek pomp ciepła odnotowuje spektakularne wzrosty zarówno w Europie, jak  i w Polsce

W ostatnich latach rynek pomp ciepła odnotowuje spektakularne wzrosty zarówno w Europie, jak  i w Polsce. Przyczyny tego wzrostu są powszechnie znane a w ubiegłym roku zostały one dodatkowo spotęgowane przez wojnę w Ukrainie i  kryzys energetyczny.

Wierzymy, że wojna wkrótce się zakończy, ale nie wpłynie to na zmianę trendów na rynku urządzeń grzewczych a kierunek jest jednoznaczny – odnawialne źródła energii.

Pompy ciepła będą docelowo dominującym źródłem ogrzewania budynków nie tylko ze względu na ochronę klimatu i wynikające z tego regulacje prawne, ale przede wszystkim na niskie roczne koszty ogrzewania w porównaniu do urządzeń konwencjonalnych.

Obecnie ograniczeniem w szerszym zastosowaniu pomp ciepła jako źródła ogrzewania są koszty takiej inwestycji i uwarunkowania techniczne występujące w starszych budynkach. Postęp technologiczny będzie jednak sukcesywnie łagodził te bariery.

Już dzisiaj, większość producentów wprowadza do oferty wysokotemperaturowe pompy powietrzne na ekologiczny czynnik R290.  Jest już rozpoczętych lub zakomunikowanych wiele inwestycji w fabryki pomp ciepła w Polsce, w tym także inwestycja firmy Bosch w fabrykę pomp ciepła w Dobromierzu. Sukcesywnie wprowadzane są kolejne programy dofinansowania do inwestycji w pompy ciepła zarówno do budynków istniejących, jak również nowobudowanych. Coraz więcej firm instalacyjnych jest w stanie profesjonalnie dobierać i montować te urządzenia. Dzięki temu poszerza się przestrzeń do zastosowania tego typu rozwiązań. Co prawda ilość zamontowanych na przestrzeni tego roku pomp ciepła może okazać się mniejsza niż w analogicznym okresie ubiegłego roku, ale w mojej ocenie, będzie to sytuacja  przejściowa i nie wpłynie na zmianę trendu w  rozwój odnawialnych źródeł energii.

Pewnym ograniczeniem może okazać się w niedalekiej przyszłości wydajność sieci energetycznych, których rozwój  póki co nie nadąża za tak szybkim rozwojem rynku nie tylko pomp ciepła, ale szeroko rozumianej elektryfikacji w wielu segmentach gospodarki.

Dlatego tam, gdzie tylko jest to możliwe i technicznie uzasadnione powinno się wzorem wielu państw zachodnich stosować, przy modernizacji systemu grzewczego, rozwiązania hybrydowe, czyli pompę ciepła wraz z kotłem gazowym. Kocioł zabezpieczy przy bardzo niskich temperaturach szczytowe zapotrzebowanie budynku na moc grzewczą z gazu, bez dodatkowego obciążania sieci  grzałkami elektrycznymi. Takie rozwiązanie nie tylko zmniejsza obciążenie sieci, ale daje tez użytkownikowi większą elastyczność doboru źródła energii w zależności od zmieniających się cen prądu i gazu.


Krzysztof Ciemięga
Dyrektor Bosch Home Comfort Group, region SCE
Robert Bosch Sp. z o.o.

Rozwiązania systemowe pomp ciepła STIEBEL ELTRON

W dzisiejszych czasach, kiedy rosnące koszty energii i ochrona środowiska są na pierwszym miejscu, coraz więcej osób zwraca uwagę na efektywne systemy ogrzewania. Jednym z rozwiązań, które zdobywa coraz większą popularność, są pompy ciepła. Firma STIEBEL ELTRON od 45 lat rozwija zrównoważoną technologię pomp ciepła, które nie tylko zapewniają niezawodne działanie, ale również pozwalają oszczędzać energię.

„Pompy ciepła STIEBEL ELTRON produkowane są pod kątem powtarzalnych rozwiązań systemowych. Podczas tegorocznych targów ISH 2023 we Frankfurcie przyświecało nam hasło „HP Easy” – czyli pompy ciepła łatwiejsze niż kiedykolwiek. Na czym to polega? Rozwijając nasze produkty staramy się stawiać na wydajność, kompaktowość oraz prostotę montażu. Pozwala to ograniczać koszty, zmniejszyć powierzchnię potrzebną na urządzenia, a przede wszystkim uniknąć problemów wynikających z niepoprawnego montażu.” – mówi Adam Koniszewski, Dyrektor ds. Inwestycji w STIEBEL ELTRON Polska.

Wspomniana kompaktowość, zapewniana jest dzięki inwerterowym pompom ciepła typu Monoblok, które zamknięte są w jednej, hermetycznej obudowie. Interesującym uzupełnieniem może być wieża hydrauliczna HSBC, zawierająca w sobie moduł hydrauliczny, zbiornik buforowy oraz zbiornik ciepłej wody użytkowej. Dzięki temu spora maszynownia, może zostać zamknięta w obudowie wielkości domowej „lodówki”.

Pompy ciepła do każdego typu budownictwa

STIEBEL ELTRON w swojej ofercie posiada rozwiązania systemowe do każdego typu budownictwa. Począwszy od jednorodzinnego, skończywszy na komercyjnym – zarówno dla nowych, jaki i modernizowanych obiektów. Każde z nich można sprawdzić przy użyciu internetowego narzędzia TOOLBOX, które pozwala na dopasowanie systemu do analizowanego budynku. W przypadku bardziej skomplikowanych projektów, do dyspozycji jest Dział Wsparcia Projektowego, który pomoże bezpośrednio na inwestycji, jak i w Centrach Szkoleniowych w Polsce

„Aby uzyskać wysoką efektywność energetyczną, a co za tym idzie najniższe koszty eksploatacyjne, najważniejsze jest rozwiązanie „szyte na miarę”, czyli w tym przypadku rozwiązania systemowe STIEBEL ELTRON pod hasłem HPEasy (Heat Pump Easy).” – dodaje Adam Koniszewski.

Silna sieć partnerska

„W STIEBEL ELTRON jesteśmy świadomi, że samo urządzenie to nie wszystko. Kompleksowość naszych rozwiązań to także właściwy dobór, perfekcyjny montaż, a także pełne wsparcie posprzedażowe. I to dzięki tym elementom, proces zakupu pompy ciepła można uznać za komplety” – mówi Adam Koniszewski.

W parze z jakością urządzeń musi iść także ich montaż. Z tego powodu został uruchomiony program „Fachowy Instalator”, który zapewnia klientom nienagannie wykonaną instalację. Każdy certyfikowany partner przechodzi szereg specjalistycznych szkoleń i posiada bogate doświadczenie w instalacji pomp ciepła marki STIEBEL ELTRON. Kolejnym, ważnym elementem jest zapewnienie możliwie najlepszej obsługi serwisowej. Koncern posiada wykwalifikowaną sieć partnerską, która specjalizuje się w urządzeniach STIEBEL ELTRON. Niewątpliwie daje to poczucie bezpieczeństwa i komfortu, którego tak szukamy w swoich domach.

Adam Koniszewski
Dyrektor ds. Inwestycji
STIEBEL ELTRON Polska

Pompy ciepła w energetyce prosumenckiej

Rok 2022 zakończył się, ponownie pokazując znaczący wzrost rynku pomp ciepła w Polsce, na poziomie 130% dla pomp ciepła do celów ogrzewania i 120% dla całego rynku pomp ciepła. Ogromna popularność i zainteresowanie tego typu rozwiązaniami świadczy nie tylko o zaufaniu jakie do technologii pomp ciepła mają instalatorzy, ale także konsumenci, którzy są przekonani o wysokim komforcie użytkowania, niskich kosztach eksploatacyjnych pomp ciepła oraz, przy obowiązujących dofinansowaniach, są chętni zainwestować w najnowsze, ekologiczne rozwiązania.

Do zalet pomp ciepła nie trzeba przekonywać ani instalatorów, ani konsumentów, co było wyraźnie widać na międzynarodowych targach ISH 2023., po ilości odwiedzających i ilości producentów. Na targach mogliśmy zapoznać się także z najnowszymi trendami ze świata pomp ciepła, jak również zobaczyć i poznać nowe urządzenia oraz te, które niebawem pojawią się w sprzedaży. Również firma Daikin zaprezentowała nową odsłonę pomp ciepła Daikin Altherma 4, która jest efektem inwestycji Daikin w rozwój nowych produktów opartych na ekologicznych czynnikach chłodniczych. Nadal będziemy oferować szeroką gamę urządzeń na czynnik chłodniczy R32, jednak, w związku z nadchodzącym wysokim zapotrzebowaniem na pompy ciepła w świetle REPowerEU w połączeniu z ograniczaniem HFC w Europie, Daikin przygotowuje nową gamę pomp ciepła powietrze-woda na czynnik chłodniczy R454C o niższym współczynniku GWP. Zastosowanie go w urządzeniach pozwala na szeroki zakres możliwości montażu takiego systemu, dzięki czemu pompa ciepła będzie nadawała się do różnych typów mieszkań i domów. Co więcej, w przypadku, gdy kompletny obieg czynnika chłodniczego jest zainstalowany na zewnątrz i tam, gdzie jest to wykonalne ze względów bezpieczeństwa, niektóre serie produktów będą wyposażone w czynnik R290. Podobnie jak w przypadku innych czynników chłodniczych, także w przypadku urządzeń z R290, Daikin podejmie określone środki bezpieczeństwa, biorąc pod uwagę całkowity cykl życia urządzeń. Aby uzyskać najlepszy wybór z perspektywy konsumenta, stosowany będzie czynnik chłodniczy, który najlepiej pasuje do jego potrzeb, zwracając uwagę na bezpieczeństwo, opłacalność, efektywność energetyczną oraz wpływ na środowisko.

Zastosowanie czynnika R290 w urządzeniach grzewczych  spowoduje także wzrost procedur bezpieczeństwa podczas transportu, przechowywania, montażu i serwisowania pomp ciepła. Z tego względu możemy również oczekiwać inwestycji w rozwój programu szkoleń dla instalatorów, aby zapewnić bezpieczeństwo zarówno dla instalatorów, jak i konsumentów oraz wysoką jakość obsługi.

Oprócz inwestycji w produkty i szkolenia obserwujemy także spore inwestycje w rozwój zakładów produkcyjnych w całej Europie. W ubiegłym roku firma Daikin Europe N.V. ogłosiła, że zainwestuje 300 milionów euro w budowę całkowicie nowej fabryki pomp ciepła w Polsce, która ma zostać uruchomiona do połowy 2024 roku. Ta i inne inwestycje w Europie pozwolą Daikin do 2025 roku produkować 4 razy więcej pomp ciepła niż obecnie. Dzięki tym działaniom możemy produkować urządzenia w Europie i sprzedawać je w Europie oraz zapewnić europejskim konsumentom stabilne dostawy urządzeń grzewczych i natychmiastowy dostęp do najnowszej technologii Daikin.

Magdalena Sawicka-Balcerzak
Kierownik ds. Produktu w Dziale Systemów Grzewczych i Klimatyzacyjnych
Daikin Airconditioning Poland Sp. z o.o.

Rok 2022 został okrzyknięty „rokiem pomp ciepła”.

Rok 2022 został okrzyknięty „rokiem pomp ciepła”. Do tej pory żadne urządzenie z kategorii instalacyjno-grzewczej nie wzbudzało takich emocji i to zarówno wśród branżystów jak i przyszłych użytkowników, jak pompy ciepła. Żadne tak często nie pojawiało się w przestrzeni medialnej. Wynikło to m.in. z faktu, że rynek pomp ciepła w 2022 r. wzrósł o 120% r/r a w przeciągu 10 lat sprzedaż najpopularniejszych pomp ciepła do c.o., typu powietrze-woda, wzrosła ponad 100 krotnie. Niewątpliwy wpływ na taki wzrost zainteresowania pompami ciepła miał trwający od kilku lat boom na rynku nieruchomości oraz sukces programów wsparcia wymiany kotłów c.o. typu Czyste Powietrze. Ponad 60% wniosków o dofinansowanie złożonych w programie Czyste Powietrze dotyczyło właśnie pomp ciepła. Wybierano je częściej niż kotły gazowe. Użytkownicy docenili pompy ciepła jako bezobsługowe, komfortowe, ekonomiczne i co najważniejsze ekologiczne rozwiązania do ogrzewania domów. Również w przypadku nowych budynków pompy ciepła są najczęściej wybieranymi rozwiązaniami. Dodatkową „zachętą” do wyboru pomp ciepła w nowych domach były wysokie koszty oraz częste odmowy wykonania przyłączy do sieci gazowej.

Decydujący wpływ na popularność pomp ciepła w ubiegłym roku miał jednak znaczny wzrost cen gazu i węgla oraz ogromne problemy z dostępnością i jakością tego drugiego. Zainteresowanie inwestorów kotłami c.o. na ekogroszek jest obecnie praktycznie zerowe, przez kilka miesięcy podobna sytuacja dotyczyła też kotłów c.o. na pellet. Po ustabilizowaniu cen pelletu na poziomie poniżej 2000 złotych za tonę widać powolny powrót do tych rozwiązań.

Rok 2022 ze sprzedażą pomp ciepła na poziomie 200 000 sztuk był rokiem rekordowym pod względem sprzedaży pomp ciepła, ale prognozy dla bieżącego są do niego zbliżone. Jeszcze 10 lat temu w Polsce sprzedawano podobną ilość kotłów c.o. na paliwa stałe: węgiel, drewno, czy pellet a jeszcze więcej eksportowano. Polskie firmy, w większości rodzinne przedsiębiorstwa, były największymi eksporterami w regionie. Nasze urządzenia trafiały na rynki europejskie i azjatyckie. W 2022 roku liczba ta była już o blisko połowę mniejsza a kotły na paliwa stałe stanowiły tylko ok. 15% sprzedanych urządzeń.

Tendencja spadkowa na polskim rynku była widoczna od wielu lat, a wzrost zainteresowania pompami ciepła był do przewidzenia obserwując też sytuację na rynkach Europy zachodniej. Boom na rynku budowlanym i drastyczny wzrost cen węgla tylko go przyspieszyły.

Już wiele lat temu powiedzieliśmy sobie w Galmet, że przyszłość naszej firmy jest zielona, przyszłość to Odnawialne Źródła Energii, bo tylko OZE zapewnią nam zdrowszą planetę dla dobra naszego i przyszłych pokoleń. Tym samym zakończyliśmy produkcję kotłów c.o. na ekogroszek, mimo, że spełniały wymogi 5 klasy i Ecodesign. Od ponad 10 lat inwestujemy w rozwój urządzeń OZE produkcji pomp ciepła i kolektorów słonecznych a obecnie systemów rekuperacji. Tworzymy zaawansowane laboratoria badawcze co pozwala obecnie produkować najwydajniejsze inwerterowe, powietrzne pompy ciepła Airmax 3. generacji, w których stosujemy najwydajniejsze ekologiczne czynniki chłodnicze R290. Od samego początku rozwijamy też działy wsparcia i sieć firm Partnerskich. Szkolimy w zakresie OZE dystrybutorów, instalatorów i serwisantów. To olbrzymia, ale i niezbędna praca, którą musi wykonać każdy producent. Największą część produkcji Galmet stanowią, wciąż niezbędne w każdej instalacji ekonomiczne ogrzewacze, zbiorniki wody użytkowej oraz c.o.

Większość firm, które do niedawna produkowały głównie kotły c.o. na paliwa stałopalne nie jest jednak w tak komfortowej sytuacji. Część z nich produkuje już tylko praktycznie kotły c.o. na pellet. Te polskie firmy z tradycją sięgającą często lat 80 – tych a nawet wcześniej zatrudniają bezpośrednio dziesiątki tysięcy pracowników a prawie drugie tyle wśród dostawców i podwykonawców. Jedyną szansą dla nich jest obecnie przebranżowienie np. na producentów pomp ciepła co podobnie jak Galmet powoli czynią. W przypadku każdego z przedsiębiorstw wymaga to jednak nie tylko rozwoju działów BiR tych firm i opracowania zupełnie nowych produktów, ale i nakładów w wysokości minimum dziesiątków a nawet setek milionów złotych celem stworzenia nowych zakładów produkcyjnych.

Polskie firmy, głównie rodzinne, produkowały do niedawna zdecydowaną większość kotłów c.o. na paliwa stałe sprzedawanych w Polsce. Czas, aby teraz zostały liczącym się producentem pomp ciepła. Niezbędna jest tutaj jednak bezpośrednia lub pośrednia pomoc i wsparcie Państwa w innym przypadku branżę tę czeka fala upadłości.

Robert Galara
Wiceprezes
„Galmet Sp. z o.o.” Sp. K.

Rynek pomp ciepła w Polsce

Rynek pomp ciepła w Polsce jest obecnie na etapie kształtowania się i to jak będzie ostatecznie wyglądał zależy od wielu czynników, takich jak cena gazu, węgla, uprawnień do emisji ETS2, przepisów UE oraz cen i dostępności poszczególnych rozwiązań. To co jest pewnikiem na dziś to system prosumencki, zakładający lokalną produkcję energii i lokalną jej konsumpcję. Pompy ciepła oferowane na rynku są coraz bardziej „smart” i dają możliwość konfigurowania ich pracy pod kątem kooperowania z systemami PV, małymi wiatrakami wytwarzającymi energię elektryczną, czy też magazynami energii. Rozwiązania tego typu są łatwe do zaimplementowania w nowobudowanym budynku. W przypadku budynków istniejących z już wykonaną instalacją elektryczną zamontowanie i skonfigurowanie systemu z magazynem energii jest utrudnione ze względu na konieczność modernizacji instalacji elektrycznej, co często wiąże się z koniecznością remontu wnętrza budynku. Obecnie funkcjonujące programy dotacyjne na rynku polskim, takie jak „Czyste powietrze” czy „Mój prąd 5.0” przyczyniają się do popularyzowania pomp ciepła, współpracujących z PV czy magazynami energii. Jednak w mojej ocenie bez ogólnokrajowych kampanii społecznych, informujących ludzi o poziomie oszczędności, komfortu oraz bezpieczeństwa korzystania z tego typu rozwiązań, nie osiągniemy rynkowej skali, pozwalającej w krótkim czasie na odejście od paliw kopalnych, używanych w ogrzewnictwie domów jednorodzinnych. W obecnych czasach wyzwaniem dla branży pomp ciepła jest rynek budynków z istniejącą już instalacją grzewczą oraz elektryczną. Wielu właścicieli budynków jednorodzinnych chce zamienić swój piec węglowy czy gazowy na pompę ciepła nie wymieniając istniejącej instalacji grzewczej oraz emiterów ciepła, aby przy okazji wymiany źródła ciepła nie robić remontu całego wnętrza domu. Odpowiedzią na takie potrzeby są pompy ciepła powietrze-woda o dużym zakresie pracy temperaturowej 25-75 st. C, pracujące w oparciu o czynnik R290. Dzięki zastosowaniu tego typu urządzenia można, bez konieczności wymiany instalacji centralnego ogrzewania oraz emiterów ciepła, zostać posiadaczem nowoczesnego i wysokosprawnego urządzenia grzewczego w swoim istniejącym domu i zamontować PV, aby stać się prosumentem. Ponadto czynnik R290 jest czynnikiem ekologicznym więc nie istnieje obawa, iż zostanie wycofany z użytku.

Nas jako branżę czeka wiele wyzwań z powodu dynamicznie zmieniających się przepisów oraz sytuacji gospodarczej. Ceny nośników energii są obecnie bardzo zmienne i trudno jest przewidzieć jakie będą w najbliższym sezonie grzewczym. Ludzie więc są po prostu zdezorientowani jeżeli chodzi o koszty użytkowania poszczególnych źródeł ciepła. Obecna zapaść rynku pierwotnego budynków jednorodzinnych powinna mieć pozytywny wpływ na rynek termomodernizacji. Wykonawcy, którzy dotychczas współpracowali z deweloperami przesuwają swój obszar działań na rynek termomodernizacyjny. Oznacza to większą liczbę firm dostępnych na rynku termomodernizacyjnym i skrócenie czasu oczekiwania na montaż pompy ciepła, co w ubiegłym roku było znaczącym problemem dla branży pomp ciepła. Jestem przekonany, iż najbliższe lata przyniosą długo oczekiwaną zmianę w nastawieniu właścicieli domów jednorodzinnych do bycia prosumentem, co będzie skutkowało kolejnymi wzrostami liczby montowanych pomp ciepła w połączeniu z fotowoltaiką rocznie w Polsce.

Maciej Ferdek
Product Sales Development Manager ATW
Mitsubishi Electric Europe B.V. (Sp. z o.o.) Oddział w Polsce